Veenwortel, Persicaria amphibia, kun je aantreffen als waterplant, maar evenzeer als landplant. Als waterplant drijft de plant aan zijn ondergrondse taaie wortelstokken met een lange stengel met daaraan verspreid staande langwerpige, glanzende, onbehaarde bladeren met een hartvormige voet. Als landplant ontstaan aan de wortelstok rechtopstaande stengels met verspreid staande lancetvormige, behaarde en daardoor wat doffe bladeren die een meer naar wigvormig neigende voet hebben. Beide plantvormen gaan in elkaar over als het waterregime anders wordt. De bloeiwijzen zijn aren met vuilwitte tot roze of rode kleine bloemen, die een bloemdek hebben. De helmknoppen steken boven de rand van het bloemdek uit.
Veenwortel, Persicaria amphibia (L.) Gray uit de Duizendknoopfamilie komt voor in twee vormen, en wel als waterplant met zijn stengel en bladeren drijvend op het water, en als landplant met, net als bij de waterplant, ondergrondse wortelstokken en omhoog stijgende stengels. De wetenschappelijke soortsnaam 'amphibia' wijst op het voorkomen van zowel waterplanten als landplanten. Het is een meerjarige plant.
De ondergrondse taaie en rode wortelstokken zijn geleed en wortelen op de knopen. De bladeren staan verspreid aan de stengels en op de plaats waar de bladeren aan des tengels zitten vind je een vliezig tuitje. De bladeren hebben een steel en de vorm is langwerpig tot lancetvormig. De drijvende bladeren hebben vaak een wat hartvormige voet en zijn onbehaard, terwijl die van de landvorm minder duidelijk hartvormig zijn tot iets wigvormig, maar een aflopende, gevleugelde bladschijf langs de steel zoals we die wel kennen van de onderste bladeren van de Adderwortel, ontbreekt bij de Veenwortel. De bladeren van de landvorm van de Veenwortel zijn behaard. Soms kun je op de bladeren een zwarte vlek vinden zoals we die van de bladeren van de Waterpeper en Perzikkruid kennen.
De drijvende vorm van Veenwortel kan een lengte bereiken van wel meer dan een meter, soms zelfs tot anderhalve meter of nog meer toe.
De bloeiwijze is een aar, waarin de kleine bloemen dicht op elkaar zitten. De vijf bloemdekbladen zijn vuilwit tot roze of rood van kleur. De meeldraden steken boven de rand van het bloemdek uit. Op het bovenstandig vruchtbeginsel staan twee stijlen met stempels ingeplant. Na bestuiving door nectarverzamelende insecten en bevruchting, groeit het vruchtbeginsel uit tot een nootje.
MM_141103
Het areaal of verspreidingsgebied van de Veenwortel strekt zich uit over de gematigde en koele streken van het noordelijk halfrond in Europa, het midden van Azië en Noord-Amerika, maar reikt niet tot aan de poolgebieden. Inmiddels is de soort ook ingeburgerd in Zuid-Amerika en Zuid-Afrika, waar ze door de mens gebracht is.
In Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland, wordt Veenwortel beschreven als een redelijk veel optredende begeleidende soort in de nogal wat plantengemeenschappen of associaties, variërend van waterplantengemeenschappen tot bossen.
01Aa1 | Associatie van Bultkroos en Wortelloos kroos | Wolffio-Lemnetum gibbae |
01Aa2 | Associatie van Veelwortelig kroos | Lemno-Spirodeletum polyrhizae |
01Ab1 | Watervorkjes-associatie | Riccietum fluitantis |
04Aa1 | Associatie van Doorschijnend glanswier | Nitelletum translucentis |
04Ba2 | Associatie van Stekelharig kransblad | Charetum hispidae |
04Ba3 | Associatie van Ruw kransblad | Charetum asperae |
04Bb1 | Associatie van Gewoon kransblad | Charetum vulgaris |
04Bb2 | Associatie van Kleinhoofdig glanswier | Lemno-Nitelletum capillaris |
04Bb3 | Associatie van Groot boomglanswier | Tolypelletum proliferae |
05Aa1 | Associatie van Fijn hoornblad | Ceratophylletum submersi |
05Aa2 | Associatie van Zilte waterranonkel | Ranunculetum baudotii |
05Aa3 | Associatie van Groot nimfkruid | Najadetum marinae |
05Ba1 | Associatie van Doorgroeid fonteinkruid | Ranunculo fluitantis-Potametum perfoliati |
05Ba2 | Associatie van Glanzig fonteinkruid | Potametum lucentis |
05Ba3 | Associatie van Witte waterlelie en Gele plomp | Myriophyllo-Nupharetum |
05Ba4 | Watergentiaan-associatie | Potameto-Nymphoidetum |
05Bb1 | Krabbescheer-associatie | Stratiotetum |
05Bb2 | Associatie van Groot blaasjeskruid | Utricularietum vulgaris |
05Bc1 | Associatie van Klein fonteinkruid | Potametum berchtoldii |
05Bc2 | Associatie van Paarbladig fonteinkruid | Groenlandietum |
05Bc3 | Associatie van Stijve waterranonkel | Ranunculetum circinati |
05Bc4 | Associatie van Stomp fonteinkruid | Potametum obtusifolii |
05Bc5 | Associatie van Waterviolier en Kransvederkruid | Myriophyllo verticillati-Hottonietum |
05Ca1 | Associatie van Waterviolier en Sterrekroos | Callitricho-Hottonietum |
05Ca2 | Associatie van Klimopwaterranonkel | Ranunculetum hederacei |
05Ca3 | Associatie van Teer vederkruid | Callitricho-Myriophylletum alterniflori |
06Aa1 | Associatie van Biesvaren en Waterlobelia | Isoeto-Lobelietum |
06Ab1 | Associatie van Ongelijkbladig fonteinkruid | Echinodoro-Potametum graminei |
06Ac1 | Pilvaren-associatie | Pilularietum globuliferae |
06Ac2 | Associatie van Vlottende bies | Scirpetum fluitantis |
06Ac3 | Associatie van Veelstengelige waterbies | Eleocharitetum multicaulis |
06Ac4 | Associatie van Waterpunge en Oeverkruid | Samolo-Littorelletum |
06Ad1 | Naaldwaterbies-associatie | Littorello-Eleocharitetum acicularis |
08Aa1 | Lidsteng-associatie | Eleocharito palustris-Hippuridetum |
08Aa2 | Associatie van Blauwe waterereprijs en Waterpeper | Polygono-Veronicetum anagallidis-aquaticae |
08Aa3 | Associatie van Groot moerasscherm | Apietum nodiflori |
08Aa4 | Associatie van Stomp vlotgras | Glycerietum plicatae |
08Ab1 | Watertorkruid-associatie | Rorippo-Oenanthetum aquaticae |
08Ab2 | Associatie van Egelskop en Pijlkruid | Sagittario-Sparganietum |
08Ba1 | Associatie van Slangewortel en Waterscheerling | Cicuto-Calletum |
08Ba2 | Associatie van Waterscheerling en Hoge cyperzegge | Cicuto-Caricetum pseudocyperi |
08Bb1 | Mattenbies-associatie | Scirpetum lacustris |
08Bb2 | Associatie van Ruwe bies | Scirpetum tabernaemontani |
08Bb3 | Associatie van Heen en Grote waterweegbree | Alismato-Scirpetum maritimi |
08Bb4 | Riet-associatie | Typho-Phragmitetum |
08Bc1 | Oeverzegge-associatie | Caricetum ripariae |
08Bc2 | Associatie van Scherpe zegge | Caricetum gracilis |
08Bc3 | Blaaszegge-associatie | Caricetum vesicariae |
08Bc4 | Associatie van Noordse zegge | Lysimachio-Caricetum aquatilis |
08Bd1 | Galigaan-associatie | Cladietum marisci |
08Bd2 | Pluimzegge-associatie | Caricetum paniculatae |
08Bd3 | Associatie van Stijve zegge | Caricetum elatae |
09Aa1 | Associatie van Drienervige en Zwarte zegge | Caricetum trinervi-nigrae |
09Aa2 | Veenmosrietland | Pallavicinio-Sphagnetum |
09Aa3 | Associatie van Moerasstruisgras en Zompzegge | Carici curtae-Agrostietum caninae |
09Ba1 | Associatie van Schorpioenmos en Ronde zegge | Scorpidio-Caricetum diandrae |
10Aa1 | Waterveenmos-associatie | Sphagnetum cuspidato-obesi |
10Ab1 | Associatie van Draadzegge en Veenpluis | Eriophoro-Caricetum lasiocarpae |
12Aa1 | Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree | Plantagini-Lolietum perennis |
12Aa2 | Associatie van Varkenskers en Schijfkamille | Coronopodo-Matricarietum |
12Ba1 | Associatie van Geknikte vossenstaart | Ranunculo-Alopecuretum geniculati |
12Ba2 | Associatie van Moeraszoutgras en Fioringras | Triglochino-Agrostietum stoloniferae |
12Ba3 | Associatie van Aardbeiklaver en Fioringras | Trifolio fragiferi-Agrostietum stoloniferae |
14Bb1 | Associatie van Schapegras en Tijm | Festuco-Thymetum serpylli |
14Bb2 | Duin-Struisgras-associatie | Festuco-Galietum veri |
14Bc2 | Associatie van Sikkelklaver en Zachte haver | Medicagini-Avenetum pubescentis |
16Aa1 | Blauwgrasland | Cirsio dissecti-Molinietum |
16Ab1 | Veldrus-associatie | Crepido-Juncetum acutiflori |
16Ab2 | Associatie van Harlekijn en Ratelaar | Rhinantho-Orchietum morionis |
16Ab3 | Associatie van Echte koekoeksbloem en Gevleugeld hertshooi | Lychnido-Hypericetum tetrapteri |
16Ab4 | Associatie van Boterbloemen en Waterkruiskruid | Ranunculo-Senecionetum aquatici |
16Ab5 | Bosbies-associatie | Scirpetum sylvatici |
16Ab6 | Associatie van Gewone engelwortel en Moeraszegge | Angelico-Cirsietum oleracei |
16Ba1 | Kievitsbloem-associatie | Fritillario-Alopecuretum pratensis |
16Ba2 | Associatie van Grote pimpernel en Weidekervel | Sanguisorbo-Silaetum |
16Bb1 | Glanshaver-associatie | Arrhenatheretum elatioris |
16Bc1 | Kamgrasweide | Lolio-Cynosuretum |
18Aa2 | Associatie van Boshavikskruid en Gladde witbol | Hieracio-Holcetum mollis |
19Aa1 | Associatie van Liggend walstro en Schapengras | Galio hercynici-Festucetum ovinae |
19Aa2 | Associatie van Klokjesgentiaan en Borstelgras | Gentiano pneumonanthes-Nardetum |
21Ab2 | Tongvaren-associatie | Filici-Saginetum |
22Aa1 | Strandmelde-associatie | Atriplicetum littoralis |
28Aa1 | Draadgentiaan-associatie | Cicendietum filiformis |
28Aa2 | Associatie van Borstelbies en Moerasmuur | Isolepido-Stellarietum uliginosae |
29Aa1 | Associatie van Waterpeper en Tandzaad | Polygono-Bidentetum |
29Aa2 | Associatie van Goudzuring en Moerasandijvie | Rumicetum maritimi |
29Aa3 | Associatie van Ganzevoet en Beklierde duizendknoop | Chenopodietum rubri |
29Aa4 | Slijkgroen-associatie | Eleocharito acicularis-Limoselletum |
30Aa1 | Stoppelleeuwebek-associatie | Kickxietum spuriae |
30Aa2 | Nachtkoekoeksbloem-associatie | Papaveri-Melandrietum noctiflori |
30Ab1 | Associatie van Grote ereprijs en Witte krodde | Veronico-Lamietum hybridi |
30Ab2 | Tuinbingelkruid-associatie | Mercurialietum annuae |
30Ab3 | Associatie van Korrelganzevoet en Stijve klaverzuring | Chenopodio-Oxalidetum fontanae |
30Ba1 | Korensla-associatie | Sclerantho annui-Arnoseridetum |
30Ba2 | Associatie van Ruige klaproos | Papaveretum argemones |
30Bb1 | Associatie van Gele ganzebloem | Spergulo arvensis-Chrysanthemetum |
30Bb2 | Hanepoot-associatie | Echinochloo-Setarietum |
31Aa1 | Vlieszaad-associatie | Bromo-Corispermetum |
31Aa2 | Associatie van Raketten en Kompassla | Erigeronto-Lactucetum |
31Ab1 | Associatie van Kleine brandnetel | Urtico-Malvetum neglectae |
31Ab2 | Kruipertjes-associatie | Hordeetum murini |
31Ab3 | Associatie van Ballote en andere Netels | Balloto-Arctietum |
31Ba1 | Slangenkruid-associatie | Echio-Verbascetum |
31Ca1 | Honingklaver-associatie | Echio-Melilotetum |
31Ca2 | Kweekdravik-associatie | Bromo inermis-Eryngietum campestris |
31Ca3 | Wormkruid-associatie | Tanaceto-Artemisietum |
32Aa1 | Associatie van Moerasspirea en Echte Valeriaan | Valeriano-Filipenduletum |
32Ba1 | Rivierkruiskruid-associatie | Valeriano-Senecionetum fluviatilis |
32Ba2 | Moerasmelkdistel-associatie | Soncho-Epilobietum hirsuti |
33Aa2 | Heggedoornzaad-associatie | Torilidetum japonicae |
33Aa3 | Kruisbladwalstro-associatie | Urtico-Cruciatetum laevipedis |
33Aa4 | Associatie van Look-zonder-look en Dolle kervel | Alliario-Chaerophylletum temuli |
33Aa5 | Zevenblad-associatie | Urtico-Aegopodietum |
33Aa6 | Kruidvlier-associatie | Heracleo-Sambucetum ebuli |
35Aa1 | Associatie van Bronskleurige bosbraam | Rubetum grati |
36Aa1 | Associatie van Geoorde wilg | Salicetum auritae |
36Aa2 | Associatie van Grauwe wilg | Salicetum cinereae |
37Ab1 | Associatie van Sleedoorn en Eenstijlige meidoorn | Pruno-Crataegetum |
37Ac2 | Associatie van Duindoorn en Liguster | Hippophao-Ligustretum |
38Aa1 | Bijvoet-ooibos | Artemisio-Salicetum albae |
38Aa2 | Gele lis-ooibos | Irido-Salicetum albae |
38Aa3 | Bittere veldkers-ooibos | Cardamino amarae-Salicetum albae |
39Aa2 | Elzenzegge-Elzenbroek | Carici elongatae-Alnetum |
42Aa2 | Beuken-Zomereikenbos | Fago-Quercetum |
43Aa2 | Essen-Iepenbos | Fraxino-Ulmetum |
43Aa3 | Meidoorn-Berkenbos | Crataego-Betuletum pubescentis |
43Aa4 | Goudveil-Essenbos | Carici remotae-Fraxinetum |
43Aa5 | Vogelkers-Essenbos | Pruno-Fraxinetum |
Wanneer de watervorm droog komt te staan, past de plant zijn eigenschappen aan dit andere milieu aan en omgekeerd gebeurt hetzelfde: overstroomt de landvorm, dan ontwikkelt de plant moeiteloos de bladeigenschappen van de watervorm.
Meer informatie over de ecologie van Veenwortel en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (1985) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 1: 137-138.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 271. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 542.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 407-408.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Persicária amphíbia.