Een opvallende zomerbloeier, die algemeen te vinden is in zomen, randen van bossen en bouwland, op kapvlakten en dergelijke is Gewone hennepnetel, Galeópsis tétrahit. Aan de vierkante stengels vallen de sterk behaarde verdikkingen op onder de knopen, waar de bladeren tegenover elkaar staan. Vaak kleurt de hele plant wat geelachtig groen. De bloemen zijn typisch tweelippig en gemakkelijk herkenbaar als lipbloemen.
Binnen de familie van de Lipbloemen of Lamiaceae vinden we een groep planten die veel op elkaar lijken, maar die als gemeenschappelijk kenmerk een duidelijke verdikking onder de knopen hebben. Boven deze verdikking staan dan twee bladeren tegenover elkaar. Tot deze groep planten hoort een aantal Hennepnetels.
Een tot kniehoogte reikende soort en soms nog wat groter wordend is de Gewone hennepnetel, Galeopsis tetrahit L.. De vierkante stengels zijn behaard en op de verdikte knopen staan stijve haren op kussentjes. De bladeren zijn driehoekig van vorm en de onderzijde is afgerond naar de duidelijke steel. De randen van de bladeren zijn gekarteld en net als de stengel en zijstengels zijn de bladeren behaard.
De bloemen staan in schijnkransen in de oksels van de kruisgewijs staande bladeren. De kelken zijn vijftandig en ook behaard. De tweezijdig symmetrische bloemen hebben vijf vergroeide kroonbladen. De twee bovenste vormen de bovenlip van de bloem en de drie onderste de onderlip. Deze onderlip bestaat uit een min of meer vierkante middenslip met een rechte onderzijde en twee zijslippen die naar buiten uit steken. De kleur van de tweelippige kroon varieert van wit tot roze en soms zelfs tot paars. Gele vlekken zijn ook aan de binnenkant van de onderlip te vinden. De kleur van de middenslip neemt geleidelijk af naar de rand toe, zodat er langs de middenslip van de onderlip een lichte rand te vinden is die niet scherp is afgetekend. Een scherp afgetekende witte rand vind je wel bij de Gespleten hennepnetel, die trouwens ook nog een insnijding heeft in die middenslip. De gewelfde bovenlip is duidelijk behaard en de vier meeldraden zitten onder de bovenlip verborgen. Pas wanneer de helmknoppen uitgerijpt zijn en de helmhokken pollen vrijgeven steken ze een eindje onder de bovenlip uit.
De eenjarige planten worden bezocht door bijen en hommels die zorgen voor de bestuiving en de bevruchting. Na bevruchting groeit het vierdelig bovenstandig vruchtbeginsel met z'n ene stijl uit tot een vierdelige splitvrucht. De kelken groeien dan uit tot zwart bruin en vormen samen een soort van bol.
Gewone hennepnetel groeit op vochtige, humeuze bodems in de randen van bouwland, langs heggen, op afvalhopen en in bossen. Ook tref je de soort aan langs waterkanten.
MM_130306
Het verspreidingsgebied van Gewone hennepnetel omvat geheel Europa, maar in het zuiden van dat werelddeel vind je de soort niet. In Nederland en België is de soort heel algemeen behalve in de zeekleigebieden. Ze is te vinden op allerlei plaatsen waar behoorlijk wat stikstof in de bij voorkeur wat vochtige bodem te vinden is. Zo is ze te vinden in haarden in aanplanten van populieren.
Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland beschrijven hoe Gewone hennepnetel als begeleidende soort voorkomt in
33Aa2 Heggendoornzaad-associatie
33Aa4 Associatie van Look-zonder--look en Dolle kervel
37Aa2 Associatie van Slanke haagbraam en Sleedoorn
Er is onderzoek gedaan naar de evolutionaire afstamming van Gewone hennepnetel en het is gebleken dat de soort kunstmatig na te maken is door twee andere soorten uit het geslacht Hennepnetel te kruisen, namelijk de soorten Dauwnetel en Zachte hennepnetel.
Voor meer uitgebreide informatie over de relaties met andere organismen, het milieu en de ecologie van Gewone hennepnetel verwijzen wij naar Weeda, E.J. et al., (1988) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 3: 155.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 502. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 610.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 923.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Galeópsis tétrahit.
