Het hele jaar door is de frisse geur van pepermunt herkenbaar die verspreid wordt door de algemeen in natte gebieden voorkomende Watermunt, Mentha aquatica. Langs oevers tot beneden de gemiddelde waterstand handhaaft zich deze plantensoort die tijdens de zomer bloeit met lila kleurige bolvormige bloeiwijzen waarin de kleine bijna regelmatige bloemen zeer dicht in schijnkransen op elkaar gedrongen staan.
Watermunt, Mentha aquatica L., uit de Lipbloemenfamilie valt op doordat de overblijvende plant vaak grotere vlakken bezet en een sterke pepermuntgeur heeft.
De bloeiwijze bestaat vaak uit een eindelingse bol die groter is dan de een of twee lager geplaatste schijnkransen in de oksels van de bovenste schutbladeren. Soms ontbreekt de bolvormige bloeiwijze aan de top. De kleur van de bloemen is roodachtig lila. De kelk is buisvormig tot 4-5 mm lang en heeft vijf lancetvormige tanden, die langer zijn dan breed. De kroonbladen zijn erg op elkaar gelijkend, waardoor het typische tweezijdig symmetrische karakter dat lipbloemen normaal te zien geven, moeilijk te zien is. Dit effect wordt nog versterkt doordat aan het 'bovenste' kroonblad moeilijk te zien is dat het in feite een uit twee kroonbladen samengesteld blad is. De vier meeldraden steken buiten de trechtervormige kroonbuis uit net als de ene stijl met twee stempels. Bestuiving geschiedt door over de bloeiwijze rondscharrelende insecten en is veel minder specifiek dan wat we normaal zien bij de tweezijdig symmetrische lipbloemen.
De kruisgewijs geplaatste bladeren zijn eirond tot langwerpig en de bladrand is gezaagd tot gekarteld. Ze zijn kort gesteeld en boven in de plant zelfs vrijwel zittend. De kleur kan wat paars aangelopen zijn. De vierkante, rechtopstaande stengel is behaard. Zowel bovengronds als ondergronds hebben de stengels en wortels grote uitlopers, waarmee de planten grote oppervlakten kunnen bezetten en zich vegetatief uitbreiden. In de winterperiode kunnen zelfs uitlopers in het water te vinden zijn. Niet bloeiende planten in het voorjaar en de winter vallen ook op door de frisse pepermuntgeur, waarin menthol een hoofdrol speelt.
Watermunt staat op vochtige, soms zelfs brakke bodems. Je vindt de algemeen voorkomende plant langs waterkanten en sloten, in moerassen en in licht loofbossen, in natte duinvalleien en in riet- en blauwgraslanden.
MM_120920
Het verspreidingsgebied of areaal van Watermunt omvat de gematigde streken van Europa, West- en Midden-Azië, Noord-, Oost- en Zuid-Afrika. Door de mens is zij ingevoerd in Australië en Noord-Amerika waar ze intussen volledig is ingeburgerd. In de Benelux is het een van de meest algemene oeverplanten, bijzonder goed aangepast aan natte standplaatsen. Dat is ook goed terug te vinden in Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland, waar een aantal plantengemeenschappen wordt beschreven waarin watermunt een belangrijke functie heeft, zoals in
4Ab2 Associatie van Stekelharig kransblad
6Ac4 Associatie van Waterpunge en Oeverkruid
8Ba Waterscheerling-verbond
8Bb Riet-verbond
9 Klasse der Kleine zeggen
20Ab4 Associatie van Wintergroen en Kruipbrem
01Aa1 | Associatie van Bultkroos en Wortelloos kroos | Wolffio-Lemnetum gibbae |
01Aa2 | Associatie van Veelwortelig kroos | Lemno-Spirodeletum polyrhizae |
01Ab1 | Watervorkjes-associatie | Riccietum fluitantis |
04Ba2 | Associatie van Stekelharig kransblad | Charetum hispidae |
04Ba3 | Associatie van Ruw kransblad | Charetum asperae |
04Bb1 | Associatie van Gewoon kransblad | Charetum vulgaris |
04Bb2 | Associatie van Kleinhoofdig glanswier | Lemno-Nitelletum capillaris |
04Bb3 | Associatie van Groot boomglanswier | Tolypelletum proliferae |
05Aa1 | Associatie van Fijn hoornblad | Ceratophylletum submersi |
05Aa2 | Associatie van Zilte waterranonkel | Ranunculetum baudotii |
05Ba1 | Associatie van Doorgroeid fonteinkruid | Ranunculo fluitantis-Potametum perfoliati |
05Ba2 | Associatie van Glanzig fonteinkruid | Potametum lucentis |
05Ba3 | Associatie van Witte waterlelie en Gele plomp | Myriophyllo-Nupharetum |
05Ba4 | Watergentiaan-associatie | Potameto-Nymphoidetum |
05Bb1 | Krabbescheer-associatie | Stratiotetum |
05Bb2 | Associatie van Groot blaasjeskruid | Utricularietum vulgaris |
05Bc2 | Associatie van Paarbladig fonteinkruid | Groenlandietum |
05Bc3 | Associatie van Stijve waterranonkel | Ranunculetum circinati |
05Bc4 | Associatie van Stomp fonteinkruid | Potametum obtusifolii |
05Bc5 | Associatie van Waterviolier en Kransvederkruid | Myriophyllo verticillati-Hottonietum |
05Ca1 | Associatie van Waterviolier en Sterrekroos | Callitricho-Hottonietum |
05Ca2 | Associatie van Klimopwaterranonkel | Ranunculetum hederacei |
05Ca3 | Associatie van Teer vederkruid | Callitricho-Myriophylletum alterniflori |
05Ca4 | Associatie van Vlottende waterranonkel | Callitricho hamulatae-Ranunculetum fluitantis |
06Ab1 | Associatie van Ongelijkbladig fonteinkruid | Echinodoro-Potametum graminei |
06Ab2 | Associatie van Kleinste egelskop | Sparganietum minimi |
06Ac1 | Pilvaren-associatie | Pilularietum globuliferae |
06Ac2 | Associatie van Vlottende bies | Scirpetum fluitantis |
06Ac3 | Associatie van Veelstengelige waterbies | Eleocharitetum multicaulis |
06Ac4 | Associatie van Waterpunge en Oeverkruid | Samolo-Littorelletum |
06Ad1 | Naaldwaterbies-associatie | Littorello-Eleocharitetum acicularis |
07Aa1 | Bronkruid-associatie | Philonotido fontanae-Montietum |
07Aa2 | Associatie van Paarbladig goudveil | Pellio epiphyllae-Chrysosplenietum oppositifolii |
07Aa3 | Kegelmos-associatie | Pellio-Conocephaletum |
08Aa1 | Lidsteng-associatie | Eleocharito palustris-Hippuridetum |
08Aa2 | Associatie van Blauwe waterereprijs en Waterpeper | Polygono-Veronicetum anagallidis-aquaticae |
08Aa3 | Associatie van Groot moerasscherm | Apietum nodiflori |
08Aa4 | Associatie van Stomp vlotgras | Glycerietum plicatae |
08Ab1 | Watertorkruid-associatie | Rorippo-Oenanthetum aquaticae |
08Ab2 | Associatie van Egelskop en Pijlkruid | Sagittario-Sparganietum |
08Ba1 | Associatie van Slangewortel en Waterscheerling | Cicuto-Calletum |
08Ba2 | Associatie van Waterscheerling en Hoge cyperzegge | Cicuto-Caricetum pseudocyperi |
08Bb1 | Mattenbies-associatie | Scirpetum lacustris |
08Bb2 | Associatie van Ruwe bies | Scirpetum tabernaemontani |
08Bb3 | Associatie van Heen en Grote waterweegbree | Alismato-Scirpetum maritimi |
08Bb4 | Riet-associatie | Typho-Phragmitetum |
08Bc1 | Oeverzegge-associatie | Caricetum ripariae |
08Bc2 | Associatie van Scherpe zegge | Caricetum gracilis |
08Bc3 | Blaaszegge-associatie | Caricetum vesicariae |
08Bc4 | Associatie van Noordse zegge | Lysimachio-Caricetum aquatilis |
08Bd1 | Galigaan-associatie | Cladietum marisci |
08Bd2 | Pluimzegge-associatie | Caricetum paniculatae |
08Bd3 | Associatie van Stijve zegge | Caricetum elatae |
09Aa1 | Associatie van Drienervige en Zwarte zegge | Caricetum trinervi-nigrae |
09Aa2 | Veenmosrietland | Pallavicinio-Sphagnetum |
09Aa3 | Associatie van Moerasstruisgras en Zompzegge | Carici curtae-Agrostietum caninae |
09Ba1 | Associatie van Schorpioenmos en Ronde zegge | Scorpidio-Caricetum diandrae |
09Ba2 | Associatie van Vetblad en Vlozegge | Campylio-Caricetum dioicae |
09Ba3 | Associatie van Duinrus en Parnassia | Parnassio-Juncetum atricapilli |
09Ba4 | Knopbies-associatie | Junco baltici-Schoenetum nigricantis |
09Ba5 | Associatie van Bonte paardestaart en Moeraswespenorchis | Equiseto variegati-Salicetum repentis |
11Aa3 | Associatie van Kraaihei en Gewone dophei | Empetro-Ericetum |
11Ba2 | Moerasheide | Sphagno palustris-Ericetum |
12Aa1 | Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree | Plantagini-Lolietum perennis |
12Ba1 | Associatie van Geknikte vossenstaart | Ranunculo-Alopecuretum geniculati |
12Ba2 | Associatie van Moeraszoutgras en Fioringras | Triglochino-Agrostietum stoloniferae |
12Ba3 | Associatie van Aardbeiklaver en Fioringras | Trifolio fragiferi-Agrostietum stoloniferae |
12Ba4 | Associatie van Kattedoorn en Zilte zegge | Ononido-Caricetum distantis |
14Aa2 | Duin-Buntgras-associatie | Violo-Corynephoretum |
14Bb2 | Duin-Struisgras-associatie | Festuco-Galietum veri |
14Cb1 | Duin-Paardebloem-associatie | Taraxaco-Galietum veri |
16Aa1 | Blauwgrasland | Cirsio dissecti-Molinietum |
16Ab1 | Veldrus-associatie | Crepido-Juncetum acutiflori |
16Ab3 | Associatie van Echte koekoeksbloem en Gevleugeld hertshooi | Lychnido-Hypericetum tetrapteri |
16Ab4 | Associatie van Boterbloemen en Waterkruiskruid | Ranunculo-Senecionetum aquatici |
16Ab5 | Bosbies-associatie | Scirpetum sylvatici |
16Ab6 | Associatie van Gewone engelwortel en Moeraszegge | Angelico-Cirsietum oleracei |
16Ba2 | Associatie van Grote pimpernel en Weidekervel | Sanguisorbo-Silaetum |
16Bb1 | Glanshaver-associatie | Arrhenatheretum elatioris |
16Bc1 | Kamgrasweide | Lolio-Cynosuretum |
17Aa2 | Associatie van Parelzaad en Salomonszegel | Polygonato-Lithospermetum |
18Aa1 | Associatie van Hengel en Gladde witbol | Hyperico pulchri-Melampyretum pratensis |
19Aa3 | Associatie van Maanvaren en Vleugeltjesbloem | Botrychio-Polygaletum |
20Ab4 | Associatie van Wintergroen en Kruipwilg | Pyrolo-Salicetum |
21Ab2 | Tongvaren-associatie | Filici-Saginetum |
26Ac1 | Associatie van Zilte rus | Juncetum gerardi |
26Ac2 | Associatie van Engels gras en Rood zwenkgras | Armerio-Festucetum litoralis |
26Ac3 | Kwelderzegge-associatie | Junco-Caricetum extensae |
26Ac4 | Associatie van Rode Bies | Blysmetum rufi |
26Ac7 | Associatie van Zeerus en Zilt torkruid | Oenantho lachenalii-Juncetum maritimi |
27Aa1 | Associatie van Zeevetmuur en Deens lepelblad | Sagino maritimae-Cochlearietum danicae |
27Aa2 | Associatie van Strandduizendguldenkruid en Krielparnassia | Centaurio-Saginetum |
28Aa1 | Draadgentiaan-associatie | Cicendietum filiformis |
28Aa2 | Associatie van Borstelbies en Moerasmuur | Isolepido-Stellarietum uliginosae |
28Aa3 | Associatie van Dwergbloem en Hauwmos | Centunculo-Anthocerotetum punctati |
28Aa4 | Grondster-associatie | Digitario-Illecebretum |
29Aa1 | Associatie van Waterpeper en Tandzaad | Polygono-Bidentetum |
29Aa2 | Associatie van Goudzuring en Moerasandijvie | Rumicetum maritimi |
29Aa3 | Associatie van Ganzevoet en Beklierde duizendknoop | Chenopodietum rubri |
29Aa4 | Slijkgroen-associatie | Eleocharito acicularis-Limoselletum |
30Aa2 | Nachtkoekoeksbloem-associatie | Papaveri-Melandrietum noctiflori |
30Ab1 | Associatie van Grote ereprijs en Witte krodde | Veronico-Lamietum hybridi |
30Bb1 | Associatie van Gele ganzebloem | Spergulo arvensis-Chrysanthemetum |
31Ba1 | Slangenkruid-associatie | Echio-Verbascetum |
31Ca1 | Honingklaver-associatie | Echio-Melilotetum |
31Ca3 | Wormkruid-associatie | Tanaceto-Artemisietum |
32Aa1 | Associatie van Moerasspirea en Echte Valeriaan | Valeriano-Filipenduletum |
32Ba1 | Rivierkruiskruid-associatie | Valeriano-Senecionetum fluviatilis |
32Ba2 | Moerasmelkdistel-associatie | Soncho-Epilobietum hirsuti |
32Ba3 | Associatie van Strandkweek en Echte heemst | Oenantho-Althaeetum |
33Aa5 | Zevenblad-associatie | Urtico-Aegopodietum |
36Aa1 | Associatie van Geoorde wilg | Salicetum auritae |
36Aa2 | Associatie van Grauwe wilg | Salicetum cinereae |
37Ab1 | Associatie van Sleedoorn en Eenstijlige meidoorn | Pruno-Crataegetum |
37Ac1 | Associatie van Duindoorn en Vlier | Hippophao-Sambucetum |
37Ac2 | Associatie van Duindoorn en Liguster | Hippophao-Ligustretum |
37Ac3 | Associatie van Wegedoorn en Eenstijlige meidoorn | Rhamno-Crataegetum |
38Aa1 | Bijvoet-ooibos | Artemisio-Salicetum albae |
38Aa2 | Gele lis-ooibos | Irido-Salicetum albae |
38Aa3 | Bittere veldkers-ooibos | Cardamino amarae-Salicetum albae |
39Aa1 | Moerasvaren-Elzenbroek | Thelypterido-Alnetum |
39Aa2 | Elzenzegge-Elzenbroek | Carici elongatae-Alnetum |
40Aa2 | Zompzegge-Berkenbroek | Carici curtae-Betuletum pubescentis |
43Aa3 | Meidoorn-Berkenbos | Crataego-Betuletum pubescentis |
43Aa4 | Goudveil-Essenbos | Carici remotae-Fraxinetum |
43Aa5 | Vogelkers-Essenbos | Pruno-Fraxinetum |
In de vegetatiezonering langs oevers daalt Watermunt verder naar beneden af dan soorten als Wolfspoot en Moerasandoorn. In zoetwatergetijdengebied staat ze op plaatsen die bij elke vloed onderlopen. Ook in grienden is ze te vinden in de ondergroei. Watermunt dringt gemakkelijk binnen in vegetaties van Mattenbies, Lisdodden en Heen. In Rietvegetaties, die wat hogerop langs oevers staan is het voorkomen van Watermunt veel minder overdadig.
De sterke geur van muntsoorten bemerk je niet alleen als je door een gebied wandelt en daarbij de planten wat kneust, maar ook als je de planten tussen twee vingers wrijft. Het is een goed kenmerk voor muntsoorten.
Uitgebreide informatie over de ecologie van de Watermunt en zijn relaties met andere organismen en omgeving is te vinden in Weeda, E.J. et al., (1988) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 3: 179.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 512. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 622.
Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 911.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Méntha aquática