Een opvallende grasachtige plant met stijve rechtopstaande stengels en een daaruit ogenschijnlijk zijdelings uittredende bloeiwijze is Pitrus, Juncus effusus. De plant heeft geen knopen in de stengel, groeit in dichte pollen of zoden en heeft een bossig uiterlijk. Het schutblad van de bloeiwijze staat recht in het verlengde van de stengel, maar op de overgang van stengel naar bloeiwijze en schutblad is een lichtgekleurde streep zichtbaar. Het is een plantensoort die een duidelijke voorkeur heeft voor natte bodem.
Een van de meest algemene grasachtige planten, die niet tot de grassenfamilie behoort, is de Pitrus, Juncus effusus L., uit de Russenfamilie of Juncaceae. De meerjarige plant is moeilijk uit de grond te trekken, wat wijst op een ondergrondse wortelstok.
De soort groeit bij voorkeur op natte standplaatsen, maar kan ook op wat drogere bodem goed gedijen. De plant groeit in dichte pollen en de wortelstandige, op schedes lijkende bladeren zijn rood- tot zwartbruin. De rechtopstaande bloeistengels zijn glad, glanzend en heldergroen en de trosvormige bloeiwijze lijkt zijdelings uit dit blad uit te treden, maar op de plaats waar de tros overgaat in de stengel zie je een dunne ietwat lichtgekleurde insnoering, waarop de bloeiwijze en het lange priem- of naaldvormige rechtopstaande schutblad van de bloeiwijze ontspruit. Dit schutblad staat derhalve exact in het verlengde van de bloeistengel. Als je in de lengte over de rolronde stengel wrijft voel je geen knopen, die je wel bij soorten uit de grassenfamilie voelt.
De bloeistengel en het schutblad zijn gevuld met ononderbroken wit sponsig merg. De stengel is meestal meer dan 4 x de lengte van het onderste schutblad.
De schijnbaar zijdelings uittredende bloeiwijze is meestal een redelijk uitgebreide pluim, maar het komt regelmatig voor dat deze samengetrokken is. In de bloeiwijze staan de vele russenbloemen. Ze hebben een bloemdek van 6 bladen, drie binnenste en drie buitenste bruin tot strokleurige bloemdekbladen, die je kunt beschouwen als een kroon en kelk. Deze 6 bloemdekbladen zijn ongeveer gelijk van vorm en kleur en ze steken een eindje uit boven de doosvrucht. Binnen zo'n kleine bloem vind je 3 meeldraden. Een onderscheid met bijvoorbeeld de Tengere rus, die 6 meeldraden heeft. Onder de bloem vind je twee vliezige steelblaadjes.
De soort komt voor op zure, natte grond aan waterkanten, in graslanden, op moerassige plaatsen en in bossen.
MM_121214
Laatste wijziging 130728
Pitrus is een soort van de gematigde streken van het noordelijk halfrond. De soort staat op wat vochtige plaatsen en geeft dat ook aan als je de soort ziet bijvoorbeeld in grasland: dergelijke plekken zijn soms wat lager en daardoor natter dan de directe omgeving of ze liggen in de schaduw van een struikgewas of bosrand, waardoor er minder uitdroging van de standplaats optreedt. Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland deelt Pitrus in in
08Bc3 Blaaszegge-associatie
11Ba2 Moerasheide
28Aa2 Associatie van Borstelbies en Moerasmuur
36Aa1 Associatie van Geoorde wilg
01Aa2 | Associatie van Veelwortelig kroos | Lemno-Spirodeletum polyrhizae |
01Ab1 | Watervorkjes-associatie | Riccietum fluitantis |
04Ba2 | Associatie van Stekelharig kransblad | Charetum hispidae |
04Bb1 | Associatie van Gewoon kransblad | Charetum vulgaris |
04Bb2 | Associatie van Kleinhoofdig glanswier | Lemno-Nitelletum capillaris |
05Ba1 | Associatie van Doorgroeid fonteinkruid | Ranunculo fluitantis-Potametum perfoliati |
05Ba3 | Associatie van Witte waterlelie en Gele plomp | Myriophyllo-Nupharetum |
05Ba4 | Watergentiaan-associatie | Potameto-Nymphoidetum |
05Bb1 | Krabbescheer-associatie | Stratiotetum |
05Bb2 | Associatie van Groot blaasjeskruid | Utricularietum vulgaris |
05Bc2 | Associatie van Paarbladig fonteinkruid | Groenlandietum |
05Bc3 | Associatie van Stijve waterranonkel | Ranunculetum circinati |
05Bc4 | Associatie van Stomp fonteinkruid | Potametum obtusifolii |
05Bc5 | Associatie van Waterviolier en Kransvederkruid | Myriophyllo verticillati-Hottonietum |
05Ca1 | Associatie van Waterviolier en Sterrekroos | Callitricho-Hottonietum |
05Ca2 | Associatie van Klimopwaterranonkel | Ranunculetum hederacei |
05Ca3 | Associatie van Teer vederkruid | Callitricho-Myriophylletum alterniflori |
06Ab1 | Associatie van Ongelijkbladig fonteinkruid | Echinodoro-Potametum graminei |
06Ab2 | Associatie van Kleinste egelskop | Sparganietum minimi |
06Ac1 | Pilvaren-associatie | Pilularietum globuliferae |
06Ac2 | Associatie van Vlottende bies | Scirpetum fluitantis |
06Ac3 | Associatie van Veelstengelige waterbies | Eleocharitetum multicaulis |
06Ad1 | Naaldwaterbies-associatie | Littorello-Eleocharitetum acicularis |
07Aa1 | Bronkruid-associatie | Philonotido fontanae-Montietum |
07Aa2 | Associatie van Paarbladig goudveil | Pellio epiphyllae-Chrysosplenietum oppositifolii |
08Aa1 | Lidsteng-associatie | Eleocharito palustris-Hippuridetum |
08Aa2 | Associatie van Blauwe waterereprijs en Waterpeper | Polygono-Veronicetum anagallidis-aquaticae |
08Aa3 | Associatie van Groot moerasscherm | Apietum nodiflori |
08Aa4 | Associatie van Stomp vlotgras | Glycerietum plicatae |
08Ab1 | Watertorkruid-associatie | Rorippo-Oenanthetum aquaticae |
08Ab2 | Associatie van Egelskop en Pijlkruid | Sagittario-Sparganietum |
08Ba1 | Associatie van Slangewortel en Waterscheerling | Cicuto-Calletum |
08Ba2 | Associatie van Waterscheerling en Hoge cyperzegge | Cicuto-Caricetum pseudocyperi |
08Bb1 | Mattenbies-associatie | Scirpetum lacustris |
08Bb3 | Associatie van Heen en Grote waterweegbree | Alismato-Scirpetum maritimi |
08Bb4 | Riet-associatie | Typho-Phragmitetum |
08Bc1 | Oeverzegge-associatie | Caricetum ripariae |
08Bc2 | Associatie van Scherpe zegge | Caricetum gracilis |
08Bc3 | Blaaszegge-associatie | Caricetum vesicariae |
08Bc4 | Associatie van Noordse zegge | Lysimachio-Caricetum aquatilis |
08Bd1 | Galigaan-associatie | Cladietum marisci |
08Bd2 | Pluimzegge-associatie | Caricetum paniculatae |
08Bd3 | Associatie van Stijve zegge | Caricetum elatae |
09Aa1 | Associatie van Drienervige en Zwarte zegge | Caricetum trinervi-nigrae |
09Aa2 | Veenmosrietland | Pallavicinio-Sphagnetum |
09Aa3 | Associatie van Moerasstruisgras en Zompzegge | Carici curtae-Agrostietum caninae |
09Ba1 | Associatie van Schorpioenmos en Ronde zegge | Scorpidio-Caricetum diandrae |
09Ba2 | Associatie van Vetblad en Vlozegge | Campylio-Caricetum dioicae |
09Ba4 | Knopbies-associatie | Junco baltici-Schoenetum nigricantis |
09Ba5 | Associatie van Bonte paardestaart en Moeraswespenorchis | Equiseto variegati-Salicetum repentis |
10Aa1 | Waterveenmos-associatie | Sphagnetum cuspidato-obesi |
10Aa2 | Associatie van Veenmos en Snavelbies | Sphagno-Rhynchosporetum |
10Aa3 | Veenbloembies-associatie | Caricetum limosae |
10Ab1 | Associatie van Draadzegge en Veenpluis | Eriophoro-Caricetum lasiocarpae |
11Aa1 | Associatie van Moeraswolfsklauw en Snavelbies | Lycopodio-Rhynchosporetum |
11Aa2 | Associatie van Gewone dophei | Ericetum tetralicis |
11Aa3 | Associatie van Kraaihei en Gewone dophei | Empetro-Ericetum |
11Ba1 | Associatie van Gewone dophei en Veenmos | Erico-Sphagnetum magellanici |
11Ba2 | Moerasheide | Sphagno palustris-Ericetum |
12Aa1 | Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree | Plantagini-Lolietum perennis |
12Aa3 | Associatie van Vetmuur en Zilvermos | Bryo-Saginetum procumbentis |
12Ba1 | Associatie van Geknikte vossenstaart | Ranunculo-Alopecuretum geniculati |
12Ba2 | Associatie van Moeraszoutgras en Fioringras | Triglochino-Agrostietum stoloniferae |
12Ba3 | Associatie van Aardbeiklaver en Fioringras | Trifolio fragiferi-Agrostietum stoloniferae |
12Ba4 | Associatie van Kattedoorn en Zilte zegge | Ononido-Caricetum distantis |
14Ba1 | Vogelpootjes-associatie | Ornithopodo-Corynephoretum |
14Bb1 | Associatie van Schapegras en Tijm | Festuco-Thymetum serpylli |
14Cb1 | Duin-Paardebloem-associatie | Taraxaco-Galietum veri |
16Aa1 | Blauwgrasland | Cirsio dissecti-Molinietum |
16Ab1 | Veldrus-associatie | Crepido-Juncetum acutiflori |
16Ab2 | Associatie van Harlekijn en Ratelaar | Rhinantho-Orchietum morionis |
16Ab3 | Associatie van Echte koekoeksbloem en Gevleugeld hertshooi | Lychnido-Hypericetum tetrapteri |
16Ab4 | Associatie van Boterbloemen en Waterkruiskruid | Ranunculo-Senecionetum aquatici |
16Ab5 | Bosbies-associatie | Scirpetum sylvatici |
16Ab6 | Associatie van Gewone engelwortel en Moeraszegge | Angelico-Cirsietum oleracei |
16Ba1 | Kievitsbloem-associatie | Fritillario-Alopecuretum pratensis |
16Ba2 | Associatie van Grote pimpernel en Weidekervel | Sanguisorbo-Silaetum |
16Bb1 | Glanshaver-associatie | Arrhenatheretum elatioris |
16Bc1 | Kamgrasweide | Lolio-Cynosuretum |
18Aa1 | Associatie van Hengel en Gladde witbol | Hyperico pulchri-Melampyretum pratensis |
18Aa2 | Associatie van Boshavikskruid en Gladde witbol | Hieracio-Holcetum mollis |
19Aa1 | Associatie van Liggend walstro en Schapengras | Galio hercynici-Festucetum ovinae |
19Aa2 | Associatie van Klokjesgentiaan en Borstelgras | Gentiano pneumonanthes-Nardetum |
19Aa3 | Associatie van Maanvaren en Vleugeltjesbloem | Botrychio-Polygaletum |
20Aa1 | Associatie van Struikhei en Stekelbrem | Genisto anglicae-Callunetum |
20Aa2 | Associatie van Struikhei en Bosbes | Vaccinio-Callunetum |
26Aa1 | Associatie van Gewoon kweldergras | Puccinellietum maritimae |
26Ab1 | Associatie van Stomp kweldergras | Puccinellietum distantis |
28Aa1 | Draadgentiaan-associatie | Cicendietum filiformis |
28Aa2 | Associatie van Borstelbies en Moerasmuur | Isolepido-Stellarietum uliginosae |
28Aa3 | Associatie van Dwergbloem en Hauwmos | Centunculo-Anthocerotetum punctati |
28Aa4 | Grondster-associatie | Digitario-Illecebretum |
29Aa1 | Associatie van Waterpeper en Tandzaad | Polygono-Bidentetum |
29Aa2 | Associatie van Goudzuring en Moerasandijvie | Rumicetum maritimi |
29Aa3 | Associatie van Ganzevoet en Beklierde duizendknoop | Chenopodietum rubri |
29Aa4 | Slijkgroen-associatie | Eleocharito acicularis-Limoselletum |
30Ab3 | Associatie van Korrelganzevoet en Stijve klaverzuring | Chenopodio-Oxalidetum fontanae |
31Ca1 | Honingklaver-associatie | Echio-Melilotetum |
31Ca3 | Wormkruid-associatie | Tanaceto-Artemisietum |
32Aa1 | Associatie van Moerasspirea en Echte Valeriaan | Valeriano-Filipenduletum |
32Ba2 | Moerasmelkdistel-associatie | Soncho-Epilobietum hirsuti |
33Aa2 | Heggedoornzaad-associatie | Torilidetum japonicae |
33Aa3 | Kruisbladwalstro-associatie | Urtico-Cruciatetum laevipedis |
33Aa5 | Zevenblad-associatie | Urtico-Aegopodietum |
34Aa1 | Wilgenroosjes-associatie | Senecioni sylvatici-Epilobietum angustifolii |
35Aa1 | Associatie van Bronskleurige bosbraam | Rubetum grati |
35Aa2 | Associatie van Witte bosbraam | Rubetum silvatici |
35Aa3 | Associatie van Sierlijke woudbraam | Rubetum pedemontani |
36Aa1 | Associatie van Geoorde wilg | Salicetum auritae |
36Aa2 | Associatie van Grauwe wilg | Salicetum cinereae |
37Ab1 | Associatie van Sleedoorn en Eenstijlige meidoorn | Pruno-Crataegetum |
37Ab2 | Associatie van Hondsroos en Jeneverbes | Roso-Juniperetum |
37Ac5 | Associatie van Hazelaar en Purperorchis | Orchio-Cornetum |
38Aa1 | Bijvoet-ooibos | Artemisio-Salicetum albae |
38Aa2 | Gele lis-ooibos | Irido-Salicetum albae |
38Aa3 | Bittere veldkers-ooibos | Cardamino amarae-Salicetum albae |
39Aa1 | Moerasvaren-Elzenbroek | Thelypterido-Alnetum |
39Aa2 | Elzenzegge-Elzenbroek | Carici elongatae-Alnetum |
40Aa1 | Dophei-Berkenbroek | Erico-Betuletum pubescentis |
40Aa2 | Zompzegge-Berkenbroek | Carici curtae-Betuletum pubescentis |
41Aa3 | Kussentjesmos-Dennenbos | Leucobryo-Pinetum |
42Aa1 | Berken-Eikenbos | Betulo-Quercetum roboris |
42Aa2 | Beuken-Zomereikenbos | Fago-Quercetum |
42Aa3 | Bochtige smele-Beukenbos | Deschampsio-Fagetum |
42Ab1 | Veldbies-Beukenbos | Luzulo luzuloidis-Fagetum |
43Aa1 | Abelen-Iepenbos | Violo odoratae-Ulmetum |
43Aa2 | Essen-Iepenbos | Fraxino-Ulmetum |
43Aa3 | Meidoorn-Berkenbos | Crataego-Betuletum pubescentis |
43Aa4 | Goudveil-Essenbos | Carici remotae-Fraxinetum |
43Aa5 | Vogelkers-Essenbos | Pruno-Fraxinetum |
43Ab1 | Eiken-Haagbeukenbos | Stellario-Carpinetum |
Pitrus valt op door het ononderbroken merg in de stengels en de drie meeldraden in de kleine bloemen. De gelijkenis met Biezenknoppen valt op.
Nog meer informatie over de ecologie van Pitrus en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (2003) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 5: 26.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 136. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 202-203.
Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 305.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Júncus effúsus