Veerdelig tandzaad, of Bidens tripartita, herken je aan de tegenoverstaande, soms zelfs kruiswijs geplaatste bladeren. Deze bestaan uit ingesneden bladeren waardoor ze bijna driedelig lijken, maar de deelblaadjes zijn met elkaar verbonden en langs de bladsteel staat bladweefsel. Het zijn dus gevleugelde bladeren. Aan het eind van de vaak roodkleurige stengel en de vertakkingen staan hoofdjes met een opvallend omwindsel. De buitenste ring van omwindselbladen staan af en zijn tamelijk groot. De kleur van de buisbloemen is geel. De vruchten zijn smal en hebben drie, soms vier naalden met weerhaakjes in plaats van pappus haren.
De eenjarige oeverplant, die veel lijkt op Zwart tandzaad, is Veerdelig tandzaad, Bidens tripartita L. uit de Composietenfamilie of Asteraceae. De plant houdt van natte, voedselrijke, soms zelfs amoniakrijke bodem, of net droogvallende bodem. Het is dan ook een zeer algemeen voorkomende soort.
De kruidachtige planten kiemen na de lente en ontwikkelen een hoofdwortelstelsel met daarboven een vertakte stengel die rond is en vaak rood aangelopen. Aan de stengels en de vertakkingen staan de donkergroene bladeren kruisgewijs tegenover elkaar. Ze lijken sterk op de veerdelig samengestelde bladeren van Zwart tandzaad, maar let op, de bladeren zijn wél diep ingesneden, maar de meestal drie deelblaadjes zijn met elkaar verbonden; dus géén echte deelblaadjes met een steeltje; het blad is dus eigenlijk alleen maar in drie delen gedeeld (vandaar tripartita). Ook is de bladsteel gevleugeld, dus er is een strookje bladweefsel langs die steel. De rand van de drie bladdelen is gezaagd, met naar voren wijzende tanden.
De stengel en zijn vertakkingen eindigen in tamelijk bolvormige hoofdjes met alleen buisbloemen die geel tot geelbruin van kleur zijn. Om het hoofdje zit een binnen- en een buitenomwindsel. Dit buitenomwindsel is een opvallend kenmerk van de tandzaden en bestaat uit een aantal grotere blaadjes van een paar cm lang. Dit aantal varieert van vijf tot acht. ook deze buitenomwindselblaadjes zijn gezaagd.
Na de bevruchting, meestal is deze het gevolg van zelfbestuiving, ontwikkelt het bovenstandig vrucht-beginsel zich tot een smal nootje met 3 tot 4 tanden. Deze zijn niet even lang, meestal twee lange en de andere korter. De tanden zijn van weerhaakjes voorzien waarmee de nootjes in de vacht van dieren blijft haken en zo verspreid wordt. In de vruchttijd zijn de hoofdjes meer hoog dan breed of even hoog als breed, maar zeker niet breder dan hoog. Dit onderscheidt Veerdelig tandzaad van Riviertandzaad.
MM_201112
Het verspreidingsgebied of areaal van Veerdelig tandzaad omvat de koelere zones van Europa en Azië en het Atlasgebied van Noord-Afrika. Het is een van de twee soorten die in onze contreien als inheems gelden. Tegenwoordig tref je de soort ook aan in Noord-Amerika en in delen van Australië, waar deze soort inmiddels als ingeburgerd wordt beschouwd.
Naast de officiële Nederlandse naam Veerdelig tandzaad komen nog twee andere namen in het Nederlands voor, namelijk Driedelig tandzaad, dat een letterlijke vertaling is van Bidens tripartita, omdat het blad eigenlijk uit drie met elkaar verbonden delen bestaat, en de naam Gevleugeld tandzaad. Dit is afgeleid van het feit dat langs de bladsteel aan beide zijden bladweefsel aanwezig is, met andere woorden de bladsteel is gevleugeld en dat zie je terug in deze wat oudere naam voor de plantensoort.
Als u geïnteresseerd bent in meer uitgebreide gegevens over de ecologie van Veerdelig tandzaad, de relaties met andere organismen en het milieu, dan vindt u dat in Weeda, E.J. et al., (1991) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 4: 57
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Duistermaat, L (2020) Heukels'flora van Nederland, 24ste druk: 723.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 1069.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Bídens tripartíta.