Op onze droge heides, in de duinen en op kalkgraslandhellingen tref je Tormentil, Potentilla erecta, aan. De in het eerste deel van de zomer bloeiende tamelijk tere planten herken je aan de gele kroonbladen met een oranje vlek aan de voet. Ze hebben vier kroonbladen, die staan ingeplant op de verbrede bloembodem. Deze wordt gevormd door vier kelkbladen en vier kelkslippen die tot een schijf vergroeid zijn. Op die verbrede bloembodem staan de vele meeldraden en tot acht vruchtbeginsels. De bladeren zijn handvormig geveerd met een getande tot gezaagde bladrand.
Tormentil, Potentilla erecta (L.) Räuschel, is een plant uit de Rozenfamilie (of Rosaceae). Hij heeft rechtopstaande stengels en als er liggende worden aangetroffen wortelen deze niet op de knopen, zoals we dat vinden bij Zilverschoon en Vijfvingerkruid. De planten kunnen een maximale grootte van 50 cm bereiken.
De gele bloemen zijn alleenstaand en hebben een doorsnede van 7-11 mm. In tegenstelling tot de meeste Potentillasoorten, die vijftallig zijn, heeft de Tormentil vier kroonblaadjes, die ingekeept zijn. De kroonblaadjes zijn langer dan de kelkblaadjes. Ze staan alle op een brede bloembodem. Op deze bloembodem staan veel meeldraden en vruchtbeginsels.
De bloemen staan op lange, slanke stelen. Ze bloeien van mei tot augustus of september. De bladeren zijn driedelig. De grondstandige bladeren hebben een lange steel, de bovenste bladeren zijn zittend of kortgesteeld. Elk blad bestaat uit drie deelblaadjes, die omgekeerd eivormig zijn en grofgetand. De steunblaadjes zijn bladachtig en handvormig gelobd. Ze zijn tamelijk groot, waardoor het lijkt alsof er vijftallige bladeren aan de plant te vinden zijn.
Tormentil wordt bijna overal op het noordelijk halfrond gevonden. Hij komt voor op zandgronden, in heide en moerassen en in het duingebied.
MM_111106
Laatste wijziging 130730
Tormentil heeft een verspreidingsgebied dat zich uitstrekt van Europa tot in Midden-Azië en tot in Marokko. In onze contreien is het te vinden op mineraal arme bodems, bijvoorbeeld op de heides en zandgronden van de Kempen en Zuidoost-Nederland. Ook in Zuid-Limburg en de aangrenzende delen van België is Tormentil te vinden. Ook in de duinen vooral ten noorden van IJmuiden tref je de soort aan. Ze komt zelfs voor in hoogveengebieden, maar dan moet ter plaatse enige bemesting, bijvoorbeeld door uitwerpselen van vogels zoals meeuwen, plaatsvinden. Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland deelt Tormentil onder meer in bij de 19 Klasse der Heischrale graslanden
Voor kieming van het zaad is het nodig dat er open plekken zijn waar een hoeveelheid humus is opgehoopt. Deze humus moet snel verteren. Dat kan door de instraling van de zon, of door een wisselende waterstand.
De oude naam Potentilla is als verkleinwoord afgeleid van het Latijnse potens dat machtig betekent en potentia dat kracht aangeeft. Als geneeskruiden waren de Potentilla s bekend als de krachtig werkenden (met dank aan Jan van Twisk).
Uitgebreidere informatie over de ecologie van Tormentil en de relaties van deze soort met andere organismen en het milieu kunnen gevonden worden in Weeda, E.J. et al., (1987) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 2: 87.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 386. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 370.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 712.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Potentílla erécta
