Een in de lente met kleine witte bloemen bloeiende soort uit de Kruisbloemenfamilie is Zandraket, Arabidopsis thaliana. Het is een éénjarige soort die in de herfst kiemt en dan een kleine rozet maakt. In het vroege voorjaar ontspruiten uit die rozet rechtopstaande stengels met trossen witte bloemen. Tegen de zomer sterven ze af.
Tijdens de vruchttijd verkleurt Zandraket naar een beetje rood. Voor de vruchttijd lijkt de Zandraket veel op een Herderstasje, maar als er vruchten aanwezig zijn is het onderscheid snel en gemakkelijk gemaakt.
Binnen de Kruisbloemenfamilie komt een aantal soorten voor met witte bloemen. Een van deze soorten is Zandraket, Arabidopsis thaliana (L.) Heynh.. Zandraket is een éénjarige soort die in de herfst kiemt en dan een kleine rozet maakt. In het vroege voorjaar ontspruit uit die rozet een of meer rechtopstaande stengels die in april en mei trosvormige bloeiwijzen hebben met witte bloemen. Tegen de zomer sterven ze meestal af. Soms vind je in de late herfst nog wat miezerige bloeiende Zandraketjes, maar dan heb je waarschijnlijk een erg verregende zomer achter de rug.
De rozetbladeren zijn wat langwerpig eirond tot lancetvormig en hebben een steel. De rand is gaaf tot weinig getand. Aan de rolronde stengels staan de bladeren verspreid. Ze zijn niet vlezig en hebben een gave bladrand met een enkele tand. De onderste hebben een steel maar boven aan zijn ze zittend. De bladeren zijn behaard met recht haren, maar ze hebben ook vertakte gaffelvormige (Y) haren. Vooral aan de bladrand vallen de haren op, zoals in de video wordt getoond.
Boven in de stengels ontstaan trossen met witte bloemetjes. De kleine kruisvormige bloemen hebben vier kelk- en vier kroonbladen. De witte kroonbladen zijn klein, zo'n 2 mm of wat langer. Meestal zijn er maar 4 meeldraden, wat afwijkend is van het normale aantal 6. Meestal treedt er zelfbestuiving op en groeien de bovenstandige vruchtbeginsels uit tot hauwen van 2-3 cm. Deze zijn rond en bevatten kleine zaden. De steel en de hauw maken vaak een flauwe hoek ten opzichte van elkaar.
Tijdens de vruchttijd verkleurt Zandraket naar een beetje rood. Voor de vruchttijd lijkt de Zandraket veel op een Herderstasje, maar als er vruchten aanwezig zijn is het onderscheid snel gemaakt; immers de Zandraket heeft lange hauwen, terwijl het Herderstasje driehoekige hauwtjes heeft.
MM_130429
Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van Zandraket moeten we zoeken rond de Middellandse Zee. Maar vandaar uit is de soort nu over de hele wereld verspreid. In onze contreien is ze algemeen met uitzondering in de streken waar de bodem uit zeeklei bestaat. Als je daar Zandraket vindt, dan is de grond daar ter plaatse van elders aangevoerd en meer zandig van karakter. In Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland, is beschreven dat Zandraket een kensoort is van de
30Ba2 Associatie van Ruige klaproos
Zandraket is de eerste plantensoort waarvan het hele DNA is vastgesteld. Het is een plant waar door veel onderzoekers moleculair biologisch en genetisch onderzoek aan verricht wordt. Doordat er zelfbestuiving optreedt worden eigenschappen zonder wijzigingen aan het nageslacht doorgegeven. Bij mutaties worden deze ook doorgegeven, wat studie van erfelijkheid aan deze plant gemakkelijk maakt.
Uitgebreidere informatie over de ecologie van Zandraket en de relaties van deze soort met andere organismen en het milieu kunnen gevonden worden in Weeda, E.J. et al., (1987) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 2: 13.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 416. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 479.
Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 521.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Arabidópsis thaliána
