We kennen allemaal wel de sloten en vaarten met een soort groene soep . Zeer gevaarlijk voor kinderen die het water onder de begroeiing niet zien. Heel vaak is dat een massa van drijvende waterplanten, dat kunnen Sterrenkroos soorten zijn (Callitriche-soorten) maar heel vaak ook soorten van het geslacht Eendenkroos (Lemna). Meestal drijven een paar Eendenkroos- en Sterrenkroos-soorten vriendelijk naast elkaar. Hier stellen we Klein kroos voor, een monocotyle soort uit de Aronskelkfamilie. De soort is zeer algemeen in Nederland. De plant is minutieus, met bladeren van slechts enkele mm lengte, maximaal 5 mm, alleenstaand of vaker met 2 of 3 blaadjes bij elkaar. Deze staan min of meer dakpansgewijs geplaatst. Aan de onderkant draagt ieder bladschijfje slechts één wortel. Aan die enkele wortel en het heldergroene uiterlijk van de soort is deze goed te herkennen.
Bloei treedt maar sporadisch op. Bloemen zijn vaak niet te onderscheiden, maar soms in het voorjaar zichtbaar als kleine structuren langs de rand van het blad. Ook het aantal nerven is niet altijd duidelijk, maar bij doorschijnend licht en met een loep, zijn er wel tot drie ook wel tot vier of vijf te vinden.
Klein kroos, Lemna minor L., is een plant uit de grote groep monocotyle families die een relatie met water hebben. De soort wordt ingedeeld in het geslacht Eendenkroos, of Lemma, een van de geslachten binnen de Aronskelkfamilie of de Araceae.
De eironde bladschijfjes worden niet groter dan 3 of 4 x 5 mm, ze zijn stomp, de kleur is helder groen, en er zijn 3, soms 4 of 5 nerven in aanwezig. Wanneer meerdere schijfjes zijn gevormd splitsen enkele van de moederplant af en gaan als aparte delen verder. Klein kroos kan zo snel een watergebied koloniseren.
De bloemen zijn zeer klein en meestal niet te vinden, omdat de plant zelden tot bloei komt. Wanneer, in het voorjaar, langs de rand van een bladschijfje bloemen worden gevonden zijn deze tweeslachtig. Binnen een schutblad, ook wel opgevat als een bloemschede (spatha), staan twee meeldraden en een éénhokkig flesvormig vruchtbeginsel. Het geheel ziet men ook wel als één bloeiwijze van twee mannelijke en één vrouwelijke bloem. Dat alles binnen een afmeting van 0,5 tot 1 mm! Vruchtzetting wordt nauwelijks waargenomen.
Enige verwisseling met vergelijkbare soorten is mogelijk, de verschillen met Bultkroos, Dwergkroos en Veelwortelig kroos zijn echter met enige oefening wel duidelijk. Bultkroos is duidelijk gewelfd aan de onderzijde, Dwergkroos heeft spitse bladschijfjes, is kleiner en meer donker van kleur, en de wortel is korter. Veelwortelig kroos is vaak groter, donkergroen van boven, purperrood van onderen en draagt meerdere, vijf of meer, wortels.
GB _2014-11-03
Algemeen in heel Nederland en België, maar minder algemeen in de Ardennen. In alle gematigde streken van de wereld, tot aan de 66ste breedtegraad, zowel in Europa, Azië als Amerika. Het is een zogenaamde noordelijk-arctische soort. Verder ook te vinden in Midden-Amerika en Noord-Afrika. De soort is door de mens verspreid in Australië en Nieuw-Zeeland.
De standplaatsen zijn voedselrijke brakke en vooral zoete wateren.
Volgens Schaminée et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen, is Klein kroos een kensoort van de Eendenkroos-Klasse [1], waarin deze voorkomt in
1Aa2 Associatie van Veelwortelig kroos, en
1Ab1 Watervorkjes-associatie.
en verder in zeer veel Associaties uit de Formaties Zoete Wateren en Moerassen, onder andere in de
05 Fonteinkruiden-Klasse
06 Oeverkruid-Klasse
08 Riet-Klasse
Bij de Aronskelkfamilie of Araceae komen uitersten in bloemgrootte voor. Het geslacht Eendenkroos, Lemna, kent ongeveer de kleinste bloemen van alle bloemplanten, ongeveer 0,5-1 mm, bij Reuzenaronskelk uit het Sumatraanse regenwoud, Amorphophallus titanum (zie bijvoorbeeld Wikipedia), vinden we de grootste, namelijk bloemen (eigenlijk bloeiwijzen) van wel 3 meter hoog. Verwonderlijk voor veel mensen is dat in de Aronskelkfamilie zowel waterplanten als landplanten voorkomen.
Voor meer uitgebreide informatie over de relaties met andere organismen, het milieu en de ecologie van Klein kroos verwijzen wij naar Weeda, E.J. et al., (1988) Nederlandse Oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 5: 234.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 82. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 101.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 23ste druk: 893.
Uitspraak (klemtoon) van de wetenschappelijke naam: Lémna mínor.
