Een kleine plant met opvallende, relatief grote, blauw bloeiende bloemen, valt in het voorjaar op. Vooral wanneer het open plekken zijn, zoals kort geschoren gazons. Grote ereprijs is zo een plant die al vroeg in het voorjaar aanwezig is. Deze plant is rond 1830-1850 in Nederland en België ingeburgerd en komt oorspronkelijk uit West-Azië. Het is een eenjarige, liggende plant met, onderaan, tegenoverstaande bladeren. Deze zijn eirond van omtrek en hebben een grof gezaagde rand. De bloemen staan verspreid op lange stelen en zijn werkelijk diep hemelsblauw, met een doorsnee van ongeveer 1 cm. Aan de basis staan schutbladeren die er ongeveer zo uitzien als gewone bladeren. We kunnen deze plant steeds opnieuw door het jaar vinden, bij gunstig weer kan Grote ereprijs steeds weer kiemen en bloeiend aangetroffen worden van het voorjaar (soms eind van de winter) tot in de herfst. Liggende stengels kunnen in beperkte mate wortelen en zo als zelfstandige planten verder gaan. De planten hebben echter maar een korte levensduur.
Veronica persica Poir. of Grote ereprijs is een 1-jarige plant uit de Weegbreefamilie (Plantaginaceae), en heeft een liggende groeiwijze met aan het eind opstijgende takken. Deze plant wordt niet hoger dan 30 cm, maar de behaarde stengels kunnen wel tot 40 cm lang zijn, niet op de knopen wortelen of hoogstens op een enkele. De reproductie vindt plaats door zaden.
De bladeren zijn lichtgroen van kleur, eirond en aan de rand grof gezaagd, gekarteld tot getand. Alleen onderaan de plant zijn deze tegenoverstaand, bovenaan, als schutbladeren, staan ze verspreid. De grootste bladeren zijn tot (10-) 30 mm, en de bladsteel is relatief lang, tot 8 mm. Vooral aan de bladrand is een duidelijke beharing te vinden, maar ook boven en onderkant van het blad zijn kort behaard.
Bloemen zijn alleenstaand, in de oksels van schutbladeren op lange stelen, langer dan de bladeren. Dit heeft deze soort gemeen met Draadereprijs. Bij Grote ereprijs zijn bloemen vanaf het vroege voorjaar tot in de herfst te vinden. Deze bloemen, ongeveer 10 mm breed, zijn diep hemelsblauw met donkere adering, de kroon is vergroeid en tweezijdig symmetrisch. Het zijn viertallige bloemen met een zeer korte kroonbuis en vier brede kroonslippen, waarvan het onderste duidelijk kleiner is dan de drie overige. De drie bovenste zijn blauwer van kleur dan de meestal wat blekere onderste kroonslip.
Aan het buisvormige witte deel van de kroon zit een soort kapje over het vruchtbeginsel heen, hierop zijn, bij goede vergroting, haren te zien waarmee nectar wordt afgescheiden. De donkere adering van de omringende kroonslippen zou dan als een honingmerk (E = nectar guides) kunnen dienen.
Er zijn twee naar opzij stekende meeldraden, een bovenstandig vruchtbeginsel en één stijl met één stempel. De vier kelkbladen zijn smal elliptisch.
In de vruchttijd ontwikkelt het vruchtbeginsel zich tot een meerzadige doosvrucht. Deze wordt omgeven door vier kelklobben die uiteenwijken en langer zijn dan de vrucht. De zaaddoos is vrij plat, netvormig geaderd, aan de top draagt deze het restant van stijl en stempel dat, vaak met een vrolijke bocht, boven de vrucht uitsteekt.
De zaden zijn ongeveer 2 x 1,5 mm, plat met een iets gekartelde rand.
Verschillen met Draadereprijs, waar Grote ereprijs mee verward kan worden, zijn:
Draadereprijs heeft grotere bloemen 10-15 mm, de kleur is minder diep hemelsblauw.
De liggende stengels van Draadereprijs wortelen op de knopen.
Bij Draadereprijs zijn de bladeren kleiner, tot 10 mm, deze zijn rond tot niervormig.
Draadereprijs vormt geen of zelden vruchten.
We kunnen deze fraaie ereprijs op verschillende plaatsen vinden. Vaak in groentetuinen, akkers en wegbermen, op plaatsen die wat verrijkt zijn aan voedingsstoffen. Veelal op kalkhoudende, niet zure bodems, met een voorkeur voor klei en andere wat zwaardere grondsoorten.
GB_2014-03-27
Oorspronkelijk uit de bergen van Zuidwest-Azië, nu in geheel Europa en wel door verwildering uit een botanische tuin in Duitsland, in Nederland sinds 1843 aangetroffen. Ook in andere gematigde streken van de wereld ingeburgerd.
Nu in geheel Nederland algemeen, behalve de hoge zandgronden van Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe. Ook in België algemeen, maar zeldzaam op de hoge zandgronden van de Kempen, en vrij zeldzaam in de Ardennen.
Volgens Schaminée et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen is Grote ereprijs een kensoort van de
30Ab1 Associatie van Grote ereprijs en Witte krodde
Als bestuivers van Grote ereprijs worden vooral vliegen genoemd.
Het geslacht Ereprijs of Veronica is wereldwijd een groot geslacht met ongeveer 500 soorten. Ook in Nederland vinden we een groot aantal vertegenwoordigers, wel 22 soorten, en het is daar mee een van de grotere geslachten van onze flora. Gaan we naar de Alpen dan komen daar nog eens 10 soorten bij. De kleur blauw komen we in allerlei varianten tegen, een voorbeeld van een bergplant is Rotsereprijs, Veronica fruticans die het wat kleur betreft zeker wint, het heeft bloemen met een intens blauwe tint.
Meer informatie over de ecologie en de vindplaatsen in Nederland is te vinden in Weeda, E.J. et al., (2003) Nederlandse Oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 3: 223.
Determineren op wetenschappelijke basis kan worden uitgevoerd met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 535. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 653.
Determinatie is ook goed mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 23ste druk: 626.
Uitspraak (klemtoon) van de wetenschappelijke naam: Verónica pérsica.
