Een sierlijk gras, met in het licht zilverig kleurende aartjes in de pluim is Bochtige smele, Avenella flexuosa. Het fijne gras valt verder op door de golvingen van de halm ter hoogte van de pluim en de borstelvormige fijne bladeren die dichte pollen vormen. Bochtige smele vind je veel in lichte dennenbossen en loofbossen op drogere gronden en ook maakt het een belangrijk deel uit van de grassen op de heide.
Bochtige smele, Avenella flexuosa (L.) Drejer (voorheen: Deschampsia flexuosa (L.) Trin.), is een in pollen groeiend gras, met donkergroene borstelvormige bladeren. De bloeistengels worden 30-70 cm hoog.
De bladeren lijken extra smal en priemvormig omdat ze zijn opgerold, wat een aanpassing is aan droge omstandigheden. Ze staan redelijk stijf omhoog. Wanneer je naar de overgang van bladschijf naar bladschede kijkt, kun je een tamelijk hoog en vliezig tongetje vinden.
De halm draagt een wijdvertakte open bloeiwijze, waarbij de afzonderlijke aartjes apart aan het eind van de aartjesstelen staan. De kafjes hebben in de bloeitijd een zilveren glans, die het gras, naast de golvingen in bloeiwijze en aarstelen een heel sierlijk uiterlijk geven. Soms hebben de stelen en kafjes een purperen gloed. Deze plant zal, in een aantal pollen uitgezet, in een tuin op droge voedselarme grond een geweldig effect kunnen geven.
Tijdens de bloei in de maanden juni en juli staan de kafjes uit elkaar, zwellichaampjes zijn net als bij een aantal andere grassen aanwezig. Die drukken tijdens de bloei de kafjes uit elkaar, waardoor de helmknoppen en stempels vrij in de lucht komen te hangen. Kelk en kroonkafjes zijn ongeveer gelijk van grootte, bij gesloten bloemen alleen te zien wanneer de buitenste geopend worden. Ieder aartje bevat twee bloemen. Aan iedere rugzijde van de buitenste of onderste kroonkafjes, ook wel lemma genaamd, is een geknikte kafnaald aangehecht. Deze steken duidelijk boven het aartje uit.
Het is een heel algemeen gras, dat vooral te vinden is op de armere zandgronden maar ook op droge venige bodem. De biotopen van de plant zijn heiden en open kapvlakten, daarnaast verdraagt het de schaduw van lichte bossen goed vandaar het voorkomen in onze Dennen- en Berken-zomereikenbossen.
GBMM_110418, gewijzigd 200308
Bochtige smele heeft een verspeidingsgebied dat de gematigde streken omvat van Noord-, West- en Midden-Eudopa, het oosten van Noord-Amerika, Oost-Azië en zuidelijk Zuid-Amerika. Door de mens is het ingevoerd in onder meer Nieuw-Zeeland en Oost-Afrika. Hetbis een indicatorsoort van sterk zure, kalkloze, voedselarme, droge en doorlatende bodem, waar zich ruwe humus ophoopt, dus in onze streken bij uitstek een soort van de hogere zandgronden en bijvoorbeeld uitgedroogd veen. Ze wordt begunstigd door stikstofaanvoer via de lucht, waardoor ze zich in de tijd van sterke luchtverontreiniging wist uit te breiden als een van de soorten die tot vergrassing van de droge heide leidde. In Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland, zijn de plantengemeenschappen beschreven waarin Bochtige smele een belangrijke rol heeft:
19 Klasse der Heischrale graslanden
41 Klasse der Naaldbossen
42 Klasse der voedselarme Eiken- en Beukenbossen
Bochtige smele heeft naast de wortelstok en lange tot 70 cm diep reikende wortel altijd groene bladeren, ook in de winter. Daardoor kan dit gras ook in de winter begraasd worden. Door begrazing het hele jaar door kan het teruggedrongen worden bijvoorbeeld uit vergraste, drogere heide.
Nog meer informatie over de ecologie van Bochtige smele en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (2003) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 5: 150.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 222; in deze flora wordt nog de wetenschappelijke naam Deschampsia flexuosa gebruikt.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 258.
Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Avenélla (of Deschámpsia) flexuósa