Een meerjarige schermbloemige soort met gevarieerde en soms diep ingesneden deelblaadjes is Kleine bevernel, Pimpinella saxifraga. Het is een kalkminnende soort die met zijn witte schermen zonder omwindsels en omwindselstjes een algemene soort is van kalkgrasland. Tijdens de bloei in de zomer zijn de stijlen korter dan de vruchtbeginsels.
De meerjarige Kleine bevernel, Pimpinella saxifraga L., uit de Schermbloemenfamilie of Apiaceae. is een kalkminnende soort, die op de hellingen in Zuid-Limburg in het kalkgrasland is aan te treffen.
Op de penwortel ontwikkelt zich een met merg gevulde stengel; de stengel is rond en met fijne strepen getekend. Soms kun je tegen de tijd dat er vruchtzetting plaatsvindt een kleine holte in de stengel vinden. Zo'n holte is heel duidelijk aanwezig bij de verwante Grote bevernel. De planten zijn meestal niet al te hoog en vrijwel altijd kleiner dan een halve meter en moeilijk door te breken. Ze zijn bezet met fijne haren.
De bladeren zijn zeer variabel; ook bij planten die je op dezelfde groeiplaats aantreft. Ze kunnen enkel geveerd of tweemaal geveerd zijn. Door de al dan niet diepe insnijdingen van de deelblaadjes komt deze variatie goed tot zijn recht. De bovenste bladeren bestaan vaak alleen uit een schede en een paar fijne bladslippen.
De schermvormige bloeiwijzen zijn uit veel schermpjes samengesteld. Omwindsel en omwindseltjes ontbreken vrijwel altijd. Voor de bloei hangen de bloeiwijzen gebogen voorover. Het vruchtbeginsel en de eivormige vrucht zijn kaal. Tijdens de bloei zijn de stijlen korter dan de vruchtbeginsels. De vruchten zijn zwak geribd.
MM_210215
De Kleine bevernel is verspreid over vrijwel heel Europa tot in het centrale deel van Azië te vinden. In Zuid-Limburg en de aangrenzende delen van België komt de soort als kalkindicator algemeen voor op de kalkgraslanden. Verder is ze ook te vinden in de kalkrijke duinen en langs de grote en kleinere rivieren. Ook op grazige hellingen van dijken kun je haar aantreffen. Je vindt de soort ook wel tussen kalkmijdende soorten als Struikhei en de aanwezigheid van Kleine bevernel met zijn diepreikende penwortel duidt er dan op dat de ondergrond nog redelijk kalkrijk is.
Bevernellen zijn als soorten geliefd geweest voor medicinale toepassing tegen keelaandoeningen en werden gebruikt net als Anijs, ook een soort uit de Schermbloemenfamilie. Dat de Kleine bevernel de soortsnaam 'saxifraga' draagt, wat 'stenenbrekend' betekent, slaat op de vermeende eigenschap dat Kleine bevernel toepasbaar zou zijn om nierstenen te breken. Maar bewezen is dit nog nooit.
Uitgebreidere informatie over de ecologie van de Kleine bevernel en de relaties van deze soort met andere organismen en het milieu kunnen gevonden worden in Weeda, E.J. et al., (1987) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 2: 256-258.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk:
Of met de nieuwste druk van deze flora: Duistermaat, H.(Leni) (2020) Heukels' Flora van Nederland, 24ste druk: 769.
Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 643.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Pimpinélla saxífraga
