Een door zijn kleur bescheiden orchidee, die soms door zijn grootte goed herkenbaar is, is de Grote keverorchis, Neottia ovata (vroeger Listera ovata geheten). Aan de stevige stengel zijn twee tamelijk grote eivormige tot ovale bladeren te herkennen, die meestal tegenover elkaar staan. Deze bladeren hebben een nervatuur die wel wat weg heeft van die van Grote weegbree. In de lange tros met bloemen valt aan de geelgroene bloemen vooral de onderlip op. Deze heeft twee lange naar beneden reikende slippen.
Een niet zo opvallende plant uit de Orchideeënfamilie is de Grote keverorchis, Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerh.. Vroeger luidde de wetenschappelijke naam Listera ovata (L.) R.Br.. Het is een soort die vroeger op de rode lijst stond vermeld als kwetsbaar.
Dat deze meerjarige plant niet zo opvalt lijkt enigszins in tegenspraak met het feit dat ze een soort uit de Orchideeënfamilie is, die meestal juist erg opvallen door hun vorm en kleur. Het is de kleur die ervoor zorgt dat ze een bescheiden plaats inneemt in de vegetatie waarin ze staat. Immers de kleur van de op zich best interessante bloemen is groengeel en daardoor valt de bloeiende plant niet op.
Wel opvallend zijn de twee grote bladeren die breed en enigszins rond tot langwerpig zijn en tegenover elkaar aan de rolronde, behaarde stengel staan. De nerven van de bladeren zijn parallelnervig en hebben een patroon dat een beetje het midden houdt tussen de nervatuur van de Smalle en Grote weegbree. De twee bladeren zitten tamelijk ver naar beneden aan de stengel en ook dat helpt niet om de planten gemakkelijk te herkennen in de vegetatie. Wanneer in het voorjaar de twee bladeren zich ontvouwd hebben zie je tussen de bladeren de zich ontwikkelende bloeiwijze, aanvankelijk als een soort van kleine aar. Deze strekt zich in de tijd tot een lange bloeisteel die wel dertig cm van de totale lengte van de plant in beslag kan nemen en de bloemknoppen ontwikkelen zich dan tot tweezijdig symmetrische orchideeënbloemen. Iedere bloem staat in de oksel van een klein schutblad; dit is een kleine cm groot en smal.
De bloemen hebben een duidelijk onderstandig vruchtbeginsel maar geen spoor. De bloem bestaat uit een aantal bloemdekbladen en heel opvallend is de helm aan de bovenzijde van de bloem en de twee lange slippen, 6 tot 15 mm, aan de onderzijde van de onderlip van de bloem. Deze onderdelen vallen het meest op aan de geelgroene bloemen. Binnen het bloemdek is het zuiltje met de polliniën te vinden en de stempel, maar deze onderdelen zijn erg klein. Na bestuiving en bevruchting ontwikkelt het vruchtbeginsel zich tot een tamelijk opgezwollen vrucht, die bij rijpheid van de stoffijne zaden in de lengte open splijt en meerdere spleten heeft, waardoor de vrucht een soort lantaarn vormt.
De Grote keverorchis is te vinden op redelijk vochtige en redelijk voedselrijke bosgrond, in loof- en naaldbossen, maar vooral in de overgangszone van grasland naar bos, dus in zomen en struweelranden. Daar kunnen de planten flink uit de kluiten wassen en hoogtes bereiken van een halve meter. De kruipende wortelstok moet je aan het bodemoppervlak en direct daaronder zoeken. Aan deze wortelstok ontwikkelen zich ook spruiten die niet bloeien, maar wel twee bladeren ontwikkelen.
MM_150606
Het oorspronkelijke areaal van de Grote keverorchis omvat Europa en Siberië. Het meest komt ze in onze contreien voor in de zomen, rijkere loofbossen en kalkgraslanden, maar is ook te vinden in moerassen en blauwgraslanden. In Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland, worden de plantengemeenschappen beschreven waarin de Grote keverorchis een belangrijke en kenmerkende rol speelt, zoals in de Associatie van Hazelaar en Purperorchis en de Klasse der Eiken- en Beukenbossen op voedselrijke grond.
In onderstaande reeks van plantenassociaties is de Keverorchis aangetroffen. Klik hiervoor op de button hieronder.
De Grote keverorchis heeft altijd twee grote ovale bladeren. Deze eigenschap heeft de plant zijn naam gegeven in het Duitse taalgebied, namelijk Zweiblatt.
Nog meer informatie over de ecologie van Grote keverorchis en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (2003) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 5: 355-356.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 106. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 154.
Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 364.
Kreutz, C.A.J. (Karel) (2019): Orchideeën van de Benelux, deel 2, 899-909.
