Tengere veldmuur is een klein blijvende fijne plantensoort van kalkrichels. De steeds zeldzamer wordende plant heeft dunne stengels met fijne priemvormige bladeren en kleine bloemen in de bloeiwijze. De kelkbladen zijn groter dan de witte kroonbladen en de uitgegroeide doosvruchten zijn groter dan de kelkbladen.
De éénjarige Tengere veldmuur, Sabulina tenuifolia (L.) Rchb., uit de Anjerfamilie of Caryophyllaceae, is een zeer zeldzame, klein blijvende plantensoort op kalkrichels. De oude wetenschappelijke naam Minuartia hybrida wordt nog veel gebruikt voor dit tere, fijne en inmiddels zeer zeldzame plantje uit onze wilde inheemse flora.
De gladde, slanke, draadvormige en fijne stengel draagt tegenoverstaande draaddunne tot priemvormige bladeren; deze zijn vlak en niet rolrond zoals we dat bij de Liggende vetmuur vinden.
In het tweetakkig bijscherm staan de regelmatige vijftallige bloemen. Deze hebben gave, witte kroonbladen die kleiner zijn dan de spitse kelkbladen. Bij Zandmuur en Drienerfmuur treffen we ook kleinere kroonbladen dan kelkbladen aan. De kelkbladen zijn eirond tot lancetvormig en hebben een duidelijke vliezige rand.
Na bevruchting groeit het bovenstandig vruchtbeginsel uit tot een doosvrucht. Deze is groter dan de kelkbladen lang zijn en springt met drie of vier kleppen open om de zaden vrij te laten.
MM_210127
areaal
Het verspreidingsgebied van Tengere veldmuur omvat het westen van Azië, het gebied om de Middellandse Zee en het westen van Europa. De noordgrens van het areaal loopt door Nederland. Het is van oorsprong een akkeronkruid in graanakkers, maar dat is verleden tijd door de huidige landbouwmethodieken; de laatste groeiplaats in z'on akker was in de Liemers omstreeks 1950. Daardoor is het leefgebied teruggedrongen tot meer extreme standplaatsen zoals kalkrichels.
Levend Archief
Tengere veldmuur is een zeer zeldzame kleine plantensoort die onder meer op kalkrichels een standplaats vindt en om te voorkomen dat de soort geheel en al uit de Nederlandse inheemse flora verdwijnt is er een project gestart, geïnitieerd door het Levend Archief, om zaden die uit verzamelde en opgekweekte wilde exemplaren zijn verzameld te herintroduceren op geschikt geachte groeiplaatsen in voormalige kalkgroeves. In dit zelfde project worden ook soorten als Voorjaarsganzerik, Slanke mantelanjer, Kandelaartje en Stijf hardgras als zaad uitgezet (De Limburger, 26 januari 2021).
Zeldzaamheid
Tengere veldmuur is vanaf 2017 beschermd door de wet natuurbescherming.
Meer informatie over de ecologie van Tengere veldmuur en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (1985) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 1: 183. Weeda benoemt de soort onder de oudere wetenschappelijke naam Minuartia hybrida.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 284-285; in deze flora wordt de wetenschappelijke naam Minuartia hybrida gebruikt. Of met de nieuwste druk van deze flora: Duistermaat, H(Leni). (2020) Heukels' Flora van Nederland, 24ste druk: 521. In deze flora wordt op grond van moleculair genetisch onderzoek de huidige wetenschappelijke naam Sabulina tenuifolia gebezigd.
Een gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 446-447. In deze flora wordt de soort Minuartia hybrida genoemd en wordt verwezen naar oudere namen Heggemuur en Alsine tenuifolia.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Sabulína tenuifólia.