Een meerjarige plantensoort die zowel door zijn opbouw als door zijn tamelijk grote bloemen opvalt is Kruisbladgentiaan, Gentiana cruciata L., uit de Gentiaanfamilie of Gentianaceae. De soort is in Nederland nogal zeldzaam en beperkt tot droge, kalkrijke duinen en Zuid-Limburg.

Op de ondergrondse delen waarin de plant reservestoffen opslaat ontwikkelt zich een rechtopstaande, gladde en gevulde stengel. De langwerpige bladeren staan tegenover elkaar aan de stengel en kruisgewijs, omdat ieder bladpaar 90 graden gedraaid staat ten opzichte van de bladparen erboven en eronder. De bladeren hebben drie tot vijf duidelijke nerven en zitten zonder steel aan de stengel. De bladparen in het onderste deel van de plant zitten met een aaneengegroeide schede of koker om de stengel.

De bloemen staan enerzijds in op schijnkransen lijkende bloeiwijzen in de oksels van de bladparen en bovenin lijken ze anderzijds in een kluwen bij elkaar te staan, doordat de stengel daar minder uitgroeit. Wel staan daar de bladeren, die je schutbladeren kunt noemen, daar tussen de bloemen in. De bloemen zijn tamelijk groot, van buiten fletsblauw tot grijsblauw van kleur en van binnen helder blauw met donkere punten. Het zijn klokvormige bloemen met een tamelijk lange buis van de vergroeide kroonbladen. Tussen de slippen van de kroonbladen staat een klein aanhangsel, maar er is geen baard aan de binnenkant van de kroon, noch hebben de kroonslippen een franjeachtige rand. De meeste bloemen van Kruisbladgentiaan zijn viertallig, maar je vindt altijd wel een vijftallige bloem aan een plant. De meeldraden, meestal dus vier staan ingeplant op de kroonbuis en wisselen af met de kroonslippen. Het bovenstandig eenhokkig vruchtbeginsel, een beetje flesvormig, heeft nauwelijks een stijl, maar daarop wel twee stempellobben. In het vruchtbeginsel zitten twee lijsten met zaadknoppen.

Het vruchtbeginsel groeit na bestuiving door insecten, hommels of vlinders, die op de nectar afkomen, uit tot een doosvrucht.

MM_230803