Onder de akkeronkruiden is de Bolderik, Agrostemma githago, erg zeldzaam geworden. Als je de plant in bloei tegenkomt valt hij wel op door zijn mooie tamelijk grote kleurige bloemen. Deze bloemen hebben door de lange kelkslippen die buiten de kroonbladen uitsteken gelijkenis met een ster.
De eenjarige planten van Bolderik of Agrostemma githago L. maken deel uit van de Anjerfamilie of Caryophyllaceae en staan heden ten dage als kwetsbare soort op de Rode lijst van beschermde plantensoorten.
De planten zijn behaard en deze beharing varieert van licht behaard tot viltig behaard. In het laatste geval hebben de planten een wat grijzige kleur. Aan de rechtopstaande stengels zitten de smalle lijnvormige en spitse, behaarde bladeren tegenover elkaar.
De planten vertakken bovenin volgens het schema van het gevorkte bijscherm. Dat wil zeggen dat de stengel eindigt in een bloem, die het eerst gaat bloeien. In de oksels van de onder de lang gesteelde bloem staande schutbladeren ontstaan twee zijstengels, die beide eveneens eindigen in twee bloeiende bloemen. Deze bloeien uiteraard wat later dan de eerste bloem. Onder beide bloemen van de twee zijstengels ontstaan in de twee schutbladeren weer twee zijstengels die eindigen in een bloem. De schutbladeren wijken nauwelijks af van de gewone stengelbladeren.
De bloemen staan op lange behaarde stelen. De vergroeide kelken zijn zelfs ruw behaard. Op de kelkbuis, het onderste vergroeide deel van de kelk, zijn 10 ribben te onderscheiden. De kelkslippen zijn langer dan de kelkbuis en ook langer dan de kroonslippen. De niet vergroeide kroonbladen hebben een lange nagel, dat is het onderste deel van het kroonblad dat binnen de kelkbuis zit. Het bovenste meer in een vlak liggend gedeelte van het kroonblad, de plaat, is breed afgerond en iets uitgebocht. De kleur van de kroonbladen is diep roze tot paarsrood; een enkele keer vind je witte bloemen. De kelkslippen steken buiten de kroon uit. De stijlen binnen de bloem zijn behaard en de kroonbladen vallen op door donkere lengtestrepen die te beschouwen zijn als een honingmerk ten behoeve van bestuivers.
De zaden zijn giftig.
Bolderik is een eenjarig akkeronkruid, met name in graanvelden, zoals Roggeakkers. Omdat vroeger na het oogsten en verwerken van graan nog wel eens giftige zaden van Bolderik in meel terecht kwam, is men al lang geleden begonnen met het bestrijden van Bolderik. Aanvankelijk gebeurde dit door geschoond zaad van granen te gebruiken, maar tegenwoordig ook helaas door het gebruik van zogenaamde gewasbeschermingsmiddelen, in feite chemische stoffen, die voorkomen dat niet gewenst planten, zoals akkeronkruiden, niet kunnen ontkiemen of snel afsterven.
MM_180123
Bolderik is een akkeronkruid en daarmee een echte cultuurvolger. Op löss en kleigronden vind je de plant die tegenwoordig veel wordt uitgezaaid. In het wild komt de soort vrijwel niet meer voor in onze contreien. Dit hangt samen met het feit dat men enerzijds tegenwoordig het zaad voor de akkerbouwer beter zuivert, alvorens hij het uitzaait, en anderzijds door het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen.
Oosterse bolderik
Tegenwoordig kan men nogal wat zaadmengsels krijgen of kopen met het doel om bloemrijke kruidenhoekjes te creëren in tuinen, of elders. De beste mengsels zijn dan die, die zijn samengesteld uit zaden van inheemse wilde planten, die thuishoren in onze flora en waar de insecten die hier leven op zijn aangewezen. Helaas worden er ook kruidenmengsels aangeboden waarin vaak plantensoorten aanwezig zijn, die niet tot onze inheemse flora horen. In dat soort mengsels kun je een nauw verwante soort van onze eigen Bolderik aantreffen, namelijk de Oosterse bolderik, Agrostemma brachyloba. Deze onderscheidt zich van onze inheemse Bolderik door kelkbladen die niet buiten de kroonbladen uitsteken en door zwarte punten op de kroonbladen. De kleur is blauw.
Een goed voorbeeld van een tweetakkig gevorkt bijscherm kun je ook vinden bij de Grote muur. Bij de Bolderik is dit erg in de lengte uitgerekt, waardoor deze structuur, die toch veel van de habitus, het uiterlijk, van de Bolderik bepaalt, minder gemakkelijk te zien is.
Bolderik is een graanakker soort net als Klaproos en Korenbloem. Hij stond vroeger ook wel bekend onder de naam Korenroosje.
Meer informatie over de ecologie van de Bolderik en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (1985) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 1: 203-204.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 292. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 530.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac. P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 443.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Agrostémma githágo.
In het Duitse spraakgebied: Gewöhnliche Korn-Rade, Nelkengewächse; Rothmaler, W. (1981) Exkursionsflora für die Gebiete der DDR und der BRD. Band 2 Gefässpflanzen, 10e druk: 155.
