Bernagie, Borago officinalis, herken je tijdens de bloei aan de stervormige tamelijk grote bloemen van ruim 2 cm in doorsnede. De bloemen, meestal blauw van kleur, staan een beetje naar opzij gebogen aan de met stevige haren bezette planten. Bovenin de plant zitten de langwerpige bladeren verspreid, terwijl onder in de plant eivormige gesteelde bladeren staan. De bloemen lijken wel wat op die van sommige plantensoorten uit de Nachtschadefamilie.
Bernagie, Borago officinalis L., uit de Ruwbladigenfamilie of Boraginaceae, is de naamgever van de wetenschappelijke naam van de familie. De eenjarige soort wordt vooral als kruid gekweekt, maar verwildert uit tuinen. Omdat de jonge spruiten naar komkommer smaken, wordt de plant in het volksgebruik ook wel Komkommerkruid genoemd, maar dit beschouwen we als een triviale naam, net trouwens als de wel eens gebruikte naam Borage.
Na de kieming van het zaad van de eenjarige plant ontwikkelt zich ondergronds een penwortel en bovengronds ontstaat een stevige stengel. Deze is net als de andere plantendelen met uitzondering van de kroonbladen bezet met stijve haren. De plant groeit wat bossig uit. De onderste bladeren aan de stengel zijn eirond en de bladschijf is versmald in de bladsteel. Naar boven toe in de plant zitten de smallere, langwerpige bladeren zonder steel verspreid aan de stengels.
De forse planten ontwikkelen bloeiwijzen, die de vorm van een schicht hebben. De bloemen staan na het uitrollen van de schicht zig-zag-gewijze boven elkaar met onder de bloemen meestal een schutblad. Doordat de dikke bloemstelen krommen staan de bloemen, die wel wat op een ster lijken, naar opzij gekeerd. De tamelijk grote bloemen ongeveer 2 cm of iets meer in doorsnede hebben een vergroeide kelk, waarvan de smalle kelkslippen tussen de kroonbladen zichtbaar zijn. De vergroeide kroonbladen hebben een korte kroonbuis. De kleur van de kroonbladen is blauw soms wit. De vijf meeldraden staan op de korte kroonbuis ingeplant en de tegen elkaar aangedrukte helmknoppen steken naar voren als een soort snavel. ook zie je witte kroonschubben. Door deze vorm lijken de bloemen wel wat op die van soorten uit de familie van de Nachtschade-achtigen. Bijen en hommels die de bloemen bezoeken vanwege hun rijke nectarafgifte moeten twee meeldraden opzij duwen om bij de nectar op de bloembodem te kunnen komen. Daarbij wordt pollen op bun haren afgezet en bij een bezoek aan een volgende bloem wordt dit stuifmeel door de stempels afgeveegd en kan bevruchting plaatsvinden. Na bevruchting groeit het vruchtbeginsel uit tot een vierdelige splitvrucht.
MM_220117
Het areaal van de planten uit de Ruwbladigenfamilie zijn de niet-tropische delen van het noordelijk halfrond. Bernagie is een soort uit het gebied rond de Middellandse Zee en wordt als kruid al lange tijd in onze contreien gekweekt.
medicinaal
De soortsnaam officinalis duidt erop dat de plant vroeger gebruikt werd door de apotheker. Tegen overgangsklachten werd uit de zaden olie geperst, die gamma linoleenzuur als werkzame stof bevat.
Voor meer uitgebreide informatie over de relaties met andere organismen, het milieu en de ecologie van Bernagie verwijzen wij naar Weeda, E.J. et al., (1988) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 3: 122.
Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 468. Of met de nieuwste druk van deze flora: Duistermaat, H(Leni). (2020) Heukels' Flora van Nederland, 24ste druk: 587.
Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 840.
Cappers, R.T.J., Bekker, R.M. en Feddema, D. (2023) Digital Diaspore Atlas of the Netherlands. Seeds, Fruits and Anthocarps. # 1365.
Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Borágo officinális
