In Zuid-Limburg zijn veel bijzondere soorten te vinden. De bloemrijke graslanden, vol met zeldzame orchideeën op die voedselarme kalkrijke bodem zijn misschien wel Nederland's meest soortenrijke plekken.
Toch is misschien een viooltje dat voorkomt op juist een vervuilde bodem één van de bijzonderste bloeiende planten in Nederland, het Zinkviooltje (Viola lutea subsp. calaminaria). De opvallende gele bloem van het viooltje is te vinden in graslanden die groeien op bodems die al sinds de Romeinse tijd vervuild werden met zink uit de zinkmijnen in Zuid-Limburg, de Ardennen en de Eifel. Een deel van het materiaal werd gestort maar een groot deel werd afgezet door rivieren die stroomde door de Ardennen en de Eifel en daarbij ook zinkhoudende bodems doorsnijden. Ook nu nog is er een aanvoer van zink door de rivieren de Hohn en de Geul.
Dit zware metaal is funest voor de meeste plantensoorten maar toch zijn er een paar die zich hebben aangepast aan deze giftige omgeving. Naast het Zinkviooltje is er bijvoorbeeld ook Zinkschapengras (Festuca ovina subsp. guestfalica) te vinden. Al deze soorten zijn verwant aan veel algemenere soorten (zie het geslacht Viola en Festuca) maar hebben toch een ecologische positie weten te veroveren in deze onvriendelijke omgeving. De bijzondere zinkflora wordt echter bedreigd. Niet alleen doordat het milieu schoner wordt maar ook door kruisbestuiving met verwante tuinsoorten, waardoor de zinkflora als het ware genetisch verdund wordt. Hoewel de vervuiling niet gewenst is, zou het toch jammer zijn als deze unieke flora, die alleen in Zuid-Nederland, Oost-Wallonië en West-Duitsland voorkomt, zou verdwijnen.
Tekst door Nils van Rooijen, foto door Arjan de Jong, 25 mei 2018, © Flora van Nederland