Video Determinatie

Vogelmuur - Stellaria media

Op akkers, in randen van plantsoenen en ook in tuinen zijn vaak vrijwel het hele jaar door de tere groene planten met witte bloemen te zien van de Vogelmuur, Stellaria media. Ze zijn heel gemakkelijk te herkennen aan de ronde stengels waar je één heel duidelijke rij van lange haren aan vindt. Het is een heel algemeen voorkomende plantensoort.

Klik op een foto voor kenmerk met uitleg:
Verspreidingskaart
Ecologische parameters

Een klein aantal veel voorkomende plantensoorten vind je het hele jaar door bloeiend. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de Vogelmuur, Stellaria media L. uit de Anjerfamilie.

De laag blijvende redelijk tere planten kunnen behoorlijke oppervlakken bedekken op de plek waar ze zich als eenjarige plant gevestigd hebben. Ze ontstaan steeds weer opnieuw uit zaad. De stengels en de bloeiwijze takken zijn rond en een gemakkelijk kenmerk dat Vogelmuur onderscheidt van andere plantensoorten uit het geslacht Muur is de ene rij van haren op de stengels van de plant. Verder zijn de bladeren en ook de kelkbladen met haren bezet. De tegenover elkaar staande bladeren zijn langwerpig, elliptisch tot spatelvormig en onderaan de stengels hebben de bladeren een duidelijke steel, terwijl die boven in de plant niet aanwezig is. De bladeren zijn meestal groter dan 7 mm.

De bloemen van Vogelmuur staan heel breed open. De kroonbladen van de Vogelmuur zijn diep gespleten zodat het lijkt of er 10 smalle kroonbladen aanwezig zijn. Deze kroonbladen zijn ten hoogste even groot maar meestal kleiner dan de vijf 3-5 mm grote kelkbladen. Op het bovenstandig vruchtbeginsel vind je 3 stempels en het aantal meeldraden kan variëren van 1 tot 8 maar vaak zijn het er 3. De helmknoppen kleuren eerst rood en rijpen daarna verder. Na bevruchting groeit het vruchtbeginsel uit tot een doosvrucht waaruit de donker roodbruine zaden vrij kunnen komen.

Als de vrucht zich ontwikkelt buigen de bloemstelen terug.

Vogelmuur houdt van open een beetje vochtige voedselrijke en omgewerkt bodem, zoals je die vindt in tuinen, op akkers, in hakvruchtgemeenschappen, in randen van plantsoenen en dergelijke. De bodem van dergelijke standplaatsen is vaak lemig en verslempt.

Als plant die het hele jaar door aanwezig is is het een uitstekende bodembedekker. Zowel de groene delen als de overvloedige aantallen oliehoudende zaden dienen als voedselbron voor onder meer allerlei vogels. Dat is terug te zien in de naam van de plantensoort.

MM_120510

Hoofdgroep:
Plantenfamilie:
Plantengeslacht:
Muur - Stellaria
Plantvorm:
kruid
Plantgrootte:
0.10 - 0.40 meter
Bloeiperiode:
Bloemkleur:
wit
Bloeiwijze:
bijscherm
Bloemvormen:
vijftallig, regelmatig
Bloemtype:
tweeslachtig
Bloembladen:
5 kelkbladen, 5 kroonbladen
Meeldraden:
3 of meer
Vruchtbeginsel:
bovenstandig
Stijlen:
3
Stempels:
3
Vrucht:
doosvrucht
Zaden:
-
Stengels:
rechtopstaand, behaard, liggend, rond
Schors:
-
Bladstand:
tegenoverstaand
Bladvorm:
spatelvormig
Bladrand:
gaaf
Ondergronds deel:
hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen:

Vogelmuur is een soort die over de hele wereld voorkomt. Het is dan ook een zogenaamde kosmopoliet. Ze is vrijwel overal aan te treffen met uitzondering van woestijngebieden en de poolstreken. In Nederland en België is het een van de meest algemene voorkomende onkruidsoorten. In de Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland van Schaminée, J. et al. (2010) wordt de soort dan ook beschreven als een kensoort of zeer belangrijke soort van de

28Aa3 Associatie van Dwergbloem en Hauwmos

30 Klasse der Akkergemeenschappen

31Ab1 Associatie van Kleine brandnetel

41Aa1 Gaffeltand-Jeneverbesstruweel

De plantensoort 'Vogelmuur' komt voor in de volgende plantenassociaties:

Vogelmuur is een snelle groeier, die uitbundig bloeit. Daardoor kunnen in een jaar hele generaties van planten ontstaan. De planten kunnen enigszins variabel van uiterlijk zijn. Je kunt soms dan ook planten vinden met twee rijen haren op de stengels en een enkele keer kan de stengel zelfs helemaal behaard zijn. De plant kan ook tijdens de wintermaanden nog groeien, maar dan is het uiterlijk, wat we ook wel habitus noemen, zeer gedrongen, doordat de stengels erg kort blijven. Alleen tijdens strenge vorst stopt de groei, maar zodra de dooi intreedt komt de fysiologie van de plant weer op gang.

De wetenschappelijke naam Stellaria is afgeleid van het latijnse woord voor Stella = Ster; media = midden, immers, de grootte van de kroonbladen houdt het midden tussen die van de diverse Muursoorten.

Meer informatie over de ecologie van Vogelmuur en de relaties met andere organismen en het milieu is te vinden in Weeda, E.J. et al., (1985) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 1:185.

Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 285-286. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 523.

Een andere determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 449.

Kleijn, H. Planten en hun naam. Botanisch lexicon voor de Lage Landen, 1970: 265-267.

Een overzicht van alle dialectnamen van Vogelmuur in Nederland en Vlaanderen, inclusief een verspreidingskaart van deze namen, vindt u op: http://www.meertens.knaw.nl/pland/woordenboekartikel.php?term=Vogelmuur

Uitspraak van de wetenschappelijke naam: Stellária média.

In het Duitse taalgebied: Gewöhnliche Vogelmiere, Nelkengewächse; Kosmos Naturführer (2017). Rothmaler, W. (1981) Exkursionsflora vermeldt de Duitse namen Vogel-Sternmiere en Vogelmiere.